๐งฌ DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ
DNA(Deoxyribonucleic Acid)๋ ์๋ช ์ ์ฒญ์ฌ์ง์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฆฌ๋ ์ ์ ์ ๋ณด์ ์ ์ฅ๊ณ ์ ๋๋ค. ์ด ๋๋ผ์ด ๋ถ์๋ ์ธํฌ ๋ถ์ด ๊ณผ์ ์์ ์ ํํ๊ฒ ๋ณต์ ๋์ด ๋ค์ ์ธ๋๋ก ์ ๋ฌ๋ฉ๋๋ค. ์ค๋์ ์ด ๋ณต์กํ๋ฉด์๋ ์ ๊ตํ DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ํด ๊น์ด ์๊ฒ ํ๊ตฌํด๋ณด๋ ค๊ณ ํฉ๋๋ค. ๐ฌ
DNA ๋ณต์ ๋ ์๋ช ํ์์ ํต์ฌ ๊ณผ์ ์ค ํ๋๋ก, ๊ณผํ์๋ค์ ๋์์๋ ์ฐ๊ตฌ ๋์์ด ๋์ด์์ต๋๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์ ์ดํดํ๋ ๊ฒ์ ์๋ช ๊ณผํ, ์ํ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์๋ช ๊ณตํ ๋ถ์ผ์์ ๋งค์ฐ ์ค์ํฉ๋๋ค. ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ๋ค์ํ ์ฌ๋ฅ์ด ๊ณต์ ๋๊ณ ๊ฑฐ๋๋๋ฏ์ด, DNA ๋ณต์ ๊ณผ์ ์์๋ ์ฌ๋ฌ ํจ์์ ๋จ๋ฐฑ์ง๋ค์ด ๊ฐ์์ '์ฌ๋ฅ'์ ๋ฐํํ๋ฉฐ ํ๋ ฅํ๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณผ ์ ์์ฃ .
์ด์ DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก ์์ธํ ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๋ณต์กํด ๋ณด์ผ ์ ์์ง๋ง, ์ฐจ๊ทผ์ฐจ๊ทผ ์ค๋ช ๋๋ฆฌ๊ฒ ์ต๋๋ค. ํจ๊ป DNA์ ์ ๋น๋ก์ด ์ธ๊ณ๋ก ๋ ๋๋ณผ๊น์? ๐
1. DNA์ ๊ตฌ์กฐ ์ดํดํ๊ธฐ ๐งฑ
DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋จผ์ DNA์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์์์ผ ํฉ๋๋ค. DNA๋ ์ด์ค ๋์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง ๊ฑฐ๋ ๋ถ์์ ๋๋ค. ์ด ๊ตฌ์กฐ๋ 1953๋ ์ ์์ค ์์จ๊ณผ ํ๋์์ค ํฌ๋ฆญ์ ์ํด ๋ฐํ์ก์ฃ .
DNA์ ์ฃผ์ ๊ตฌ์ฑ ์์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ๋น-์ธ์ฐ ๊ณจ๊ฒฉ: DNA์ '๋ผ๋'๋ฅผ ํ์ฑํฉ๋๋ค. ๋์ฅ์๋ฆฌ๋ณด์ค ๋น๊ณผ ์ธ์ฐ๊ธฐ๊ฐ ๋ฒ๊ฐ์๊ฐ๋ฉฐ ์ฐ๊ฒฐ๋์ด ์์ต๋๋ค.
- ์ผ๊ธฐ: ์๋ฐ๋(A), ๊ตฌ์๋(G), ์ํ ์ (C), ํฐ๋ฏผ(T) ๋ค ์ข ๋ฅ๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ค์ ๋น์ ๋ถ์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์๋ณด์ ์ธ ์ผ๊ธฐ์ ์์ ๊ฒฐํฉ์ ํ์ฑํฉ๋๋ค.
- ์์ ๊ฒฐํฉ: A-T ์ฌ์ด์๋ 2๊ฐ, G-C ์ฌ์ด์๋ 3๊ฐ์ ์์ ๊ฒฐํฉ์ด ํ์ฑ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๊ฒฐํฉ์ด ๋ ๊ฐ๋ฅ์ ์ฐ๊ฒฐํ๊ณ ์์ต๋๋ค.
DNA์ ๋ ๊ฐ๋ฅ์ ์๋ก ๋ฐ๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ฌ๋ฆฝ๋๋ค. ํ ์ชฝ ๋์ 5' (5ํ๋ผ์), ๋ค๋ฅธ ์ชฝ ๋์ 3' (3ํ๋ผ์)์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฆ ๋๋ค. ์ด๋ ๋น์ ํ์ ๋ฒํธ๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ํ ๊ฒ์ ๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๊ตฌ์กฐ์ ํน์ฑ์ DNA ๋ณต์ ๊ณผ์ ์์ ๋งค์ฐ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค. ํนํ, DNA์ ์๋ณด์ฑ(A-T, G-C ์)์ ์ ํํ ๋ณต์ ๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ํต์ฌ ์๋ฆฌ์ ๋๋ค. ๋ง์น ํผ์ฆ ์กฐ๊ฐ์ด ์๋ก ๋ง์๋จ์ด์ง๋ฏ, ๊ฐ ์ผ๊ธฐ๋ ์์ ์ ์๋ณด์ ํํธ๋์๋ง ๊ฒฐํฉํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด์ฃ .
ย
์ด์ DNA์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ดํดํ์ผ๋, ๋ค์ ์น์ ์์๋ ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ผ๋ก DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. DNA๊ฐ ์ด๋ป๊ฒ ์์ ์ ๋ณต์ฌ๋ณธ์ ๋ง๋ค์ด๋ด๋์ง, ๊ทธ ๊ณผ์ ์์ ์ด๋ค ํํ ๋ฐ์์ด ์ผ์ด๋๋์ง ์์ธํ ์์๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐
2. DNA ๋ณต์ ์ ์์: ๊ฐ์ ๋จ๊ณ ๐
DNA ๋ณต์ ๋ ์ธํฌ ๋ถ์ด ๊ณผ์ ์ค S๊ธฐ(ํฉ์ฑ๊ธฐ)์ ์ผ์ด๋ฉ๋๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์ ๋งค์ฐ ์ ๊ตํ๊ณ ๋ณต์กํ๋ฉฐ, ์ฌ๋ฌ ๋จ๊ณ๋ก ๋๋ฉ๋๋ค. ์ฒซ ๋ฒ์งธ ๋จ๊ณ์ธ ๊ฐ์ ๋จ๊ณ์์๋ DNA ์ด์ค ๋์ ์ด ํ๋ฆฌ๊ณ ๋ณต์ ๋ฅผ ์ํ ์ค๋น๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋๋ค.
2.1 ๋ณต์ ์์ ์ธ์
DNA ๋ณต์ ์ ์ฒซ ๋จ๊ณ๋ ๋ณต์ ์์ (Origin of Replication, ORI)์ ์ธ์ํ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ณต์ ์์ ์ DNA ์์์ ๋ณต์ ๊ฐ ์์๋๋ ํน์ ์ผ๊ธฐ ์์ด์ ๋งํฉ๋๋ค.
๋ณต์ ์์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ํน์ง์ ๊ฐ์ง๋๋ค:
- AT๊ฐ ํ๋ถํ ์์ญ: AT ๊ฒฐํฉ์ GC ๊ฒฐํฉ๋ณด๋ค ์ฝํด์ ์ฝ๊ฒ ํ๋ฆฝ๋๋ค.
- ํน์ ๋จ๋ฐฑ์ง ๊ฒฐํฉ ๋ถ์: ๋ณต์ ๊ฐ์ ๋จ๋ฐฑ์ง๋ค์ด ์ธ์ํ๊ณ ๊ฒฐํฉํ ์ ์๋ ํน์ ์์ด์ ํฌํจํฉ๋๋ค.
2.2 ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค์ ์์ฉ
๋ณต์ ์์ ์ด ์ธ์๋๋ฉด, ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค(Helicase)๋ผ๋ ํจ์๊ฐ ์์ฉ์ ์์ํฉ๋๋ค. ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค๋ DNA ์ด์ค ๋์ ์ ํธ๋ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค.
ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค์ ์์ฉ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ATP๋ฅผ ์๋์ง์์ผ๋ก ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
- DNA ์ด์ค ๋์ ์ ์์ ๊ฒฐํฉ์ ๋์ต๋๋ค.
- 5' โ 3' ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ด๋ํ๋ฉด์ DNA๋ฅผ ํ๋๋ค.
์ด ๊ณผ์ ์์ ์ผ์ด๋๋ ํํ ๋ฐ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
ATP + H2O โ ADP + Pi + ์๋์ง
์ด ๋ฐ์์์ ๋ฐฉ์ถ๋ ์๋์ง๋ฅผ ์ด์ฉํด ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค๋ DNA ์ด์ค ๋์ ์ ํ์ด๋ ๋๋ค.
2.3 ๋จ์ผ ๊ฐ๋ฅ ๊ฒฐํฉ ๋จ๋ฐฑ์ง(SSB)์ ์ญํ
ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค๊ฐ DNA๋ฅผ ํ๋ฉด, ๋จ์ผ ๊ฐ๋ฅ DNA๊ฐ ๋ ธ์ถ๋ฉ๋๋ค. ์ด๋ ๋จ์ผ ๊ฐ๋ฅ ๊ฒฐํฉ ๋จ๋ฐฑ์ง(Single Strand Binding protein, SSB)์ด ์์ฉํฉ๋๋ค.
SSB ๋จ๋ฐฑ์ง์ ์ฃผ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ๋จ์ผ ๊ฐ๋ฅ DNA์ ๊ฒฐํฉํ์ฌ ์์ ํ์ํต๋๋ค.
- DNA๊ฐ ๋ค์ ์ด์ค ๋์ ์ผ๋ก ๋๋์๊ฐ๋ ๊ฒ์ ๋ฐฉ์งํฉ๋๋ค.
- DNA๋ฅผ ๋ณดํธํ๊ณ ๋ณต์ ๊ณผ์ ์ ์ํํ๊ฒ ํฉ๋๋ค.
SSB ๋จ๋ฐฑ์ง์ DNA์ ๋น๊ณต์ ๊ฒฐํฉ์ ํ์ฑํฉ๋๋ค. ์ฃผ๋ก ์ ์ ๊ธฐ์ ์ธ๋ ฅ, ๋ฐ๋ฐ๋ฅด๋ฐ์ค ํ, ์์ ๊ฒฐํฉ ๋ฑ์ด ๊ด์ฌํฉ๋๋ค.
2.4 ํ๋ผ์ด๋ฉ์ด์ค์ ์์ฉ
DNA ์คํฉํจ์๋ ์๋ก์ด DNA ๊ฐ๋ฅ์ ํฉ์ฑํ ๋ ์ด๋ฏธ ์กด์ฌํ๋ 3'-OH ๊ทธ๋ฃน์์๋ถํฐ ์์ํด์ผ ํฉ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ํ๋ผ์ด๋ฉ์ด์ค(Primase)๋ผ๋ ํจ์๊ฐ ํ์ํฉ๋๋ค.
ํ๋ผ์ด๋ฉ์ด์ค์ ์์ฉ ๊ณผ์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ๋จ์ผ ๊ฐ๋ฅ DNA๋ฅผ ์ฃผํ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค.
- ๋ฆฌ๋ณด๋ดํด๋ ์คํฐ๋๋ฅผ ์ด์ฉํด ์งง์ RNA ๊ฐ๋ฅ(ํ๋ผ์ด๋จธ)์ ํฉ์ฑํฉ๋๋ค.
- ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก 8-12๊ฐ์ ๋ดํด๋ ์คํฐ๋๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ํ๋ผ์ด๋จธ๋ฅผ ๋ง๋ญ๋๋ค.
์ด ๊ณผ์ ์์ ์ผ์ด๋๋ ํํ ๋ฐ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
(n)NTP โ (RNA)n + (n)PPi
์ฌ๊ธฐ์ NTP๋ ๋ดํด๋ ์ค์๋ ์ผ์ธ์ฐ์ ์๋ฏธํ๋ฉฐ, PPi๋ ๋ฌด๊ธฐ ํผ๋ก์ธ์ฐ์ ๋๋ค.
ย
์ด๋ ๊ฒ DNA ๋ณต์ ์ ๊ฐ์ ๋จ๊ณ๊ฐ ์๋ฃ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๋จ๊ณ์์๋ DNA๊ฐ ํ๋ฆฌ๊ณ , ๋จ์ผ ๊ฐ๋ฅ์ด ์์ ํ๋๋ฉฐ, ์๋ก์ด DNA ํฉ์ฑ์ ์ํ ์์์ ์ด ๋ง๋ค์ด์ง๋๋ค. ์ด๋ ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ์๋ก์ด ํ๋ก์ ํธ๋ฅผ ์์ํ ๋ ํ์ํ ์ค๋น ๊ณผ์ ๊ณผ ์ ์ฌํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ค์ ์น์ ์์๋ ๋ณธ๊ฒฉ์ ์ธ DNA ํฉ์ฑ์ด ์ผ์ด๋๋ ์ ์ฅ ๋จ๊ณ์ ๋ํด ์์๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐งฌ๐ฌ
3. DNA ๋ณต์ ์ ํต์ฌ: ์ ์ฅ ๋จ๊ณ ๐๏ธ
DNA ๋ณต์ ์ ์ ์ฅ ๋จ๊ณ๋ ์ค์ ๋ก ์๋ก์ด DNA ๊ฐ๋ฅ์ด ํฉ์ฑ๋๋ ๊ณผ์ ์ ๋๋ค. ์ด ๋จ๊ณ์์๋ DNA ์คํฉํจ์๋ฅผ ๋น๋กฏํ ์ฌ๋ฌ ํจ์๋ค์ด ํ๋ ฅํ์ฌ ์์ฉํฉ๋๋ค. ์ ์ฅ ๋จ๊ณ์ ํต์ฌ ์์๋ค์ ์์ธํ ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค.
3.1 DNA ์คํฉํจ์์ ์ญํ
DNA ์คํฉํจ์๋ DNA ๋ณต์ ์ ์ฃผ์ญ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด ํจ์๋ ์๋ก์ด DNA ๊ฐ๋ฅ์ ํฉ์ฑํ๋ ์ญํ ์ ๋ด๋นํฉ๋๋ค.
DNA ์คํฉํจ์์ ์ฃผ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ์คํฉ ํ์ฑ: ๋ดํด๋ ์คํฐ๋๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐํ์ฌ ์๋ก์ด DNA ๊ฐ๋ฅ์ ๋ง๋ญ๋๋ค.
- ๊ต์ ํ์ฑ: ์๋ชป ์ฝ์ ๋ ๋ดํด๋ ์คํฐ๋๋ฅผ ์ ๊ฑฐํฉ๋๋ค.
- 5' โ 3' ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํฉ์ฑ: DNA๋ ํญ์ 5'์์ 3' ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํฉ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
DNA ์คํฉํจ์๊ฐ ์ํํ๋ ํํ ๋ฐ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
(DNA)n + dNTP โ (DNA)n+1 + PPi
์ฌ๊ธฐ์ dNTP๋ ๋์ฅ์๋ดํด๋ ์ค์๋ ์ผ์ธ์ฐ์, PPi๋ ๋ฌด๊ธฐ ํผ๋ก์ธ์ฐ์ ๋ํ๋ ๋๋ค.
3.2 ์ ๋ ๊ฐ๋ฅ๊ณผ ์ง์ฐ ๊ฐ๋ฅ์ ํฉ์ฑ
DNA์ ๋ ๊ฐ๋ฅ์ ์๋ก ๋ฐ๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋ฌ๋ฆฌ๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ณต์ ๊ณผ์ ์์ ๋ ๊ฐ๋ฅ์ ํฉ์ฑ ๋ฐฉ์์ด ๋ค๋ฆ ๋๋ค.
์ ๋ ๊ฐ๋ฅ(Leading Strand):
- DNA ์คํฉํจ์์ ์งํ ๋ฐฉํฅ(5' โ 3')๊ณผ ๋ณต์ ์งํ ๋ฐฉํฅ์ด ์ผ์นํฉ๋๋ค.
- ์ฐ์์ ์ผ๋ก ํฉ์ฑ๋ฉ๋๋ค.
์ง์ฐ ๊ฐ๋ฅ(Lagging Strand):
- DNA ์คํฉํจ์์ ์งํ ๋ฐฉํฅ๊ณผ ๋ณต์ ์งํ ๋ฐฉํฅ์ด ๋ฐ๋์ ๋๋ค.
- ๋ถ์ฐ์์ ์ผ๋ก ํฉ์ฑ๋๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ์ค์นด์ํค ์ ํธ์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฆ ๋๋ค.
3.3 ์ค์นด์ํค ์ ํธ์ ํ์ฑ๊ณผ ์ฐ๊ฒฐ
์ง์ฐ ๊ฐ๋ฅ์์ ํ์ฑ๋๋ ์ค์นด์ํค ์ ํธ์ ์ฝ 100-200 ๋ดํด๋ ์คํฐ๋ ๊ธธ์ด์ ์งง์ DNA ์กฐ๊ฐ์ ๋๋ค.
์ค์นด์ํค ์ ํธ์ ํ์ฑ๊ณผ ์ฐ๊ฒฐ ๊ณผ์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ํ๋ผ์ด๋ฉ์ด์ค๊ฐ RNA ํ๋ผ์ด๋จธ๋ฅผ ํฉ์ฑํฉ๋๋ค.
- DNA ์คํฉํจ์ III์ด ํ๋ผ์ด๋จธ๋ก๋ถํฐ DNA๋ฅผ ํฉ์ฑํฉ๋๋ค.
- DNA ์คํฉํจ์ I์ด RNA ํ๋ผ์ด๋จธ๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ๊ณ ๊ทธ ์๋ฆฌ๋ฅผ DNA๋ก ์ฑ์๋๋ค.
- DNA ์ฐ๊ฒฐํจ์(Ligase)๊ฐ ์ค์นด์ํค ์ ํธ๋ค์ ์ฐ๊ฒฐํฉ๋๋ค.
DNA ์ฐ๊ฒฐํจ์์ ์์ฉ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ํํ ๋ฐ์์ผ๋ก ํํํ ์ ์์ต๋๋ค:
DNA-OH + P-DNA + ATP โ DNA-P-DNA + AMP + PPi
3.4 ๋ณต์ ๋ถ๊ธฐ์ ์ ์ด๋
๋ณต์ ๊ฐ ์งํ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ๋ณต์ ๋ถ๊ธฐ์ (Replication Fork)์ด ์ด๋ํฉ๋๋ค. ์ด๋ DNA ์ด์ค ๋์ ์ด ๊ณ์ํด์ ํ๋ฆฌ๋ฉด์ ์๋ก์ด DNA ๊ฐ๋ฅ์ด ํฉ์ฑ๋๋ ๊ณผ์ ์ ๋๋ค.
๋ณต์ ๋ถ๊ธฐ์ ์ ์ด๋ ๊ณผ์ ์์ ์ผ์ด๋๋ ์ฃผ์ ์ฌ๊ฑด๋ค์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค๊ฐ ์ง์์ ์ผ๋ก DNA๋ฅผ ํ๋๋ค.
- ๋จ์ผ ๊ฐ๋ฅ ๊ฒฐํฉ ๋จ๋ฐฑ์ง์ด ํ๋ฆฐ DNA๋ฅผ ์์ ํํฉ๋๋ค.
- DNA ์คํฉํจ์๊ฐ ์๋ก์ด DNA ๊ฐ๋ฅ์ ํฉ์ฑํฉ๋๋ค.
- ํ ํฌ์ด์๋จธ๋ผ์ ๊ฐ DNA์ ๊ณผ๋ํ ๊ผฌ์์ ํด์ํฉ๋๋ค.
์ด ๋ชจ๋ ๊ณผ์ ์ ๋งค์ฐ ๋น ๋ฅธ ์๋๋ก ์งํ๋ฉ๋๋ค. ๋์ฅ๊ท ์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ณต์ ๋ถ๊ธฐ์ ์ ์ด๋น ์ฝ 1000 ๋ดํด๋ ์คํฐ๋์ ์๋๋ก ์ด๋ํฉ๋๋ค.
ย
DNA ๋ณต์ ์ ์ ์ฅ ๋จ๊ณ๋ ์ ๊ตํ๊ณ ๋ณต์กํ ๊ณผ์ ์ ๋๋ค. ์ฌ๋ฌ ํจ์์ ๋จ๋ฐฑ์ง๋ค์ด ํ๋ ฅํ์ฌ ์ ํํ๊ณ ํจ์จ์ ์ผ๋ก DNA๋ฅผ ๋ณต์ ํฉ๋๋ค. ์ด๋ ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ์ฌ๋ฌ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ํ๋ ฅํ์ฌ ํ๋์ ํ๋ก์ ํธ๋ฅผ ์์ฑํด๋๊ฐ๋ ๊ฒ๊ณผ ์ ์ฌํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ๋ค์ ์น์ ์์๋ DNA ๋ณต์ ์ ๋ง์ง๋ง ๋จ๊ณ์ธ ์ข ๊ฒฐ ๋จ๊ณ์ ๋ํด ์์๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐งฌ๐ฌ
4. DNA ๋ณต์ ์ ๋ง๋ฌด๋ฆฌ: ์ข ๊ฒฐ ๋จ๊ณ ๐
DNA ๋ณต์ ์ ์ข ๊ฒฐ ๋จ๊ณ๋ ์๋ก ํฉ์ฑ๋ DNA ๊ฐ๋ฅ๋ค์ด ์์ฑ๋๊ณ ๋ณต์ ๊ณผ์ ์ด ๋ง๋ฌด๋ฆฌ๋๋ ๋จ๊ณ์ ๋๋ค. ์ด ๋จ๊ณ์์๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ค์ํ ๊ณผ์ ๋ค์ด ์ผ์ด๋๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํตํด ์ ํํ๊ณ ์์ ํ DNA ๋ณต์ ๊ฐ ๋ณด์ฅ๋ฉ๋๋ค.
4.1 ๋ณต์ ์ข ๊ฒฐ ์ง์ ์ ์ธ์
DNA ๋ณต์ ๋ ํน์ ์ง์ ์์ ์ข ๊ฒฐ๋ฉ๋๋ค. ์ด ์ง์ ์ ๋ณต ์ ์ข ๊ฒฐ ์ง์ ์ด๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค.
๋ณต์ ์ข ๊ฒฐ ์ง์ ์ ํน์ง:
- ํน์ ์ผ๊ธฐ ์์ด์ ํฌํจํฉ๋๋ค.
- ๋จ๋ฐฑ์ง ๊ฒฐํฉ ๋ถ์๊ฐ ์์ด ์ข ๊ฒฐ ์ธ์๋ค์ด ์ธ์ํ ์ ์์ต๋๋ค.
- ๋ฐํ ๋ฆฌ์์ ๊ฒฝ์ฐ, ๋ณต์ ์์ ์ ๋ฐ๋ํธ์ ์์นํฉ๋๋ค.
4.2 ๋ ๋ณต์ ๋ถ๊ธฐ์ ์ ๋ง๋จ
DNA ๋ณต์ ๊ฐ ์งํ๋๋ฉด์ ๋ ๋ณต์ ๋ถ๊ธฐ์ ์ด ์๋ก ๊ฐ๊น์์ง๋ค๊ฐ ๊ฒฐ๊ตญ ๋ง๋๊ฒ ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์ผ์ด ์ผ์ด๋ฉ๋๋ค:
- ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค๊ฐ ๋ง์ง๋ง DNA ๋ถ๋ถ์ ํ๋๋ค.
- DNA ์คํฉํจ์๊ฐ ๋จ์ ๊ฐ๊ฒฉ์ ์ฑ์๋๋ค.
- DNA ์ฐ๊ฒฐํจ์๊ฐ ์ต์ข ์ ์ผ๋ก DNA ๊ฐ๋ฅ๋ค์ ์ฐ๊ฒฐํฉ๋๋ค.
4.3 ํ ๋ก๋ฏธ์ด์ ๋ณต์
์งํต์๋ฌผ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ผ์์ฒด ๋ง๋จ์ ์๋ ํ ๋ก๋ฏธ์ด ์์ญ์ ๋ณต์ ๊ฐ ํน๋ณํ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์นฉ๋๋ค.
ํ ๋ก๋ฏธ์ด ๋ณต์ ์ ํน์ง:
- ์ผ๋ฐ์ ์ธ DNA ์คํฉํจ์๋ก๋ ์์ ํ ๋ณต์ ํ ์ ์์ต๋๋ค.
- ํ ๋ก๋จธ๋ผ์์ ๋ผ๋ ํน์ํ ํจ์๊ฐ ํ์ํฉ๋๋ค.
- ํ ๋ก๋จธ๋ผ์์ ๋ RNA ์ฃผํ์ ์ด์ฉํด ํ ๋ก๋ฏธ์ด ์์ด์ ์ฐ์ฅํฉ๋๋ค.
ํ ๋ก๋จธ๋ผ์์ ์ ์์ฉ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ํํ ๋ฐ์์ผ๋ก ํํํ ์ ์์ต๋๋ค:
DNA-TTAGGG + dNTPs โ DNA-TTAGGGTTAGGG + nPPi
4.4 ๋ณต์ ๋ DNA์ ๊ฒ์ฆ๊ณผ ์์
DNA ๋ณต์ ๊ฐ ์๋ฃ๋ ํ, ์ธํฌ๋ ์๋ก ํฉ์ฑ๋ DNA์ ์ ํ์ฑ์ ๊ฒ์ฆํ๊ณ ํ์ํ ๊ฒฝ์ฐ ์์ ํฉ๋๋ค.
DNA ๊ฒ์ฆ ๋ฐ ์์ ๊ณผ์ :
- DNA ์คํฉํจ์์ ๊ต์ ํ์ฑ: ๋ณต์ ์ค ์ค๋ฅ๋ฅผ ์ฆ์ ์์ ํฉ๋๋ค.
- ๋ถ์ผ์น ๋ณต๊ตฌ(Mismatch repair): ๋ณต์ ํ ์๋ชป ์ง์ง์ด์ง ์ผ๊ธฐ๋ฅผ ์ฐพ์ ์์ ํฉ๋๋ค.
- ์ ์ ๋ณต๊ตฌ(Excision repair): ์์๋ DNA ๋ถ์๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ๊ณ ์๋ก ํฉ์ฑํฉ๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๊ฒ์ฆ ๋ฐ ์์ ๊ณผ์ ์ ํตํด DNA ๋ณต์ ์ ์ ํ๋๋ ๋งค์ฐ ๋์์ง๋๋ค. ๋๋ต 10^9 ~ 10^10๊ฐ์ ๋ดํด๋ ์คํฐ๋๋น 1๊ฐ์ ์ค๋ฅ ๋น์จ์ ์ ์งํฉ๋๋ค.
4.5 ๋ณต์ ๋ DNA์ ๋ถ๋ฆฌ
๋ณต์ ๊ฐ ์๋ฃ๋ DNA๋ ์๋ก ์ฝํ ์๋ ์ํ์ ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ๋ถ๋ฆฌํ๋ ๊ณผ์ ์ด ํ์ํฉ๋๋ค.
DNA ๋ถ๋ฆฌ ๊ณผ์ :
- ํ ํฌ์ด์๋จธ๋ผ์์ ๊ฐ DNA์ ๊ณผ๋ํ ๊ผฌ์์ ํด์ํฉ๋๋ค.
- SMC(Structural Maintenance of Chromosomes) ๋จ๋ฐฑ์ง์ด ์ผ์์ฒด๋ฅผ ์ ๋ฆฌํฉ๋๋ค.
- ๋ถ๋ฆฌ๋ DNA๋ ๊ฐ๊ฐ ๋ธ์ธํฌ๋ก ์ ๋ฌ๋ ์ค๋น๋ฅผ ๋ง์นฉ๋๋ค.
ย
์ด๋ ๊ฒ DNA ๋ณต์ ์ ์ข ๊ฒฐ ๋จ๊ณ๊ฐ ์๋ฃ๋ฉ๋๋ค. ์ด ๊ณผ์ ์ ํตํด ์ ํํ๊ณ ์์ ํ DNA ๋ณต์ ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ฉฐ, ์ ์ ์ ๋ณด๊ฐ ๋ค์ ์ธ๋๋ก ์์ ํ๊ฒ ์ ๋ฌ๋ ์ ์์ต๋๋ค. DNA ๋ณต์ ์ ์ ํ์ฑ๊ณผ ํจ์จ์ฑ์ ์๋ช ์ ์ฐ์์ฑ์ ๋ณด์ฅํ๋ ํต์ฌ ์์์ ๋๋ค. ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ํ๋ก์ ํธ๊ฐ ์ฑ๊ณต์ ์ผ๋ก ์๋ฃ๋๊ณ ๊ฒ์๋ฅผ ๊ฑฐ์ณ ์ต์ข ๊ฒฐ๊ณผ๋ฌผ์ด ์ ๋ฌ๋๋ ๊ฒ๊ณผ ์ ์ฌํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์์ต๋๋ค. ๐งฌ๐ฌ
5. DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ ์์ฝ ๋ฐ ๊ฒฐ๋ก ๐
์ง๊ธ๊น์ง ์ฐ๋ฆฌ๋ DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก ์์ธํ ์ดํด๋ณด์์ต๋๋ค. ์ด์ ์ด ๋ณต์กํ ๊ณผ์ ์ ๊ฐ๋จํ ์์ฝํ๊ณ , ๊ทธ ์์๋ฅผ ๋์ง์ด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค.
5.1 DNA ๋ณต์ ์ ์ฃผ์ ๋จ๊ณ ์์ฝ
5.2 ์ฃผ์ ํํ ๋ฐ์ ์ ๋ฆฌ
DNA ๋ณต์ ๊ณผ์ ์์ ์ผ์ด๋๋ ์ฃผ์ ํํ ๋ฐ์๋ค์ ๋ค์ ํ ๋ฒ ์ ๋ฆฌํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค:
- ํฌ๋ฆฌ์ผ์ด์ค ์์ฉ: ATP + H2O โ ADP + Pi + ์๋์ง
- ํ๋ผ์ด๋จธ ํฉ์ฑ: (n)NTP โ (RNA)n + (n)PPi
- DNA ์คํฉ: (DNA)n + dNTP โ (DNA)n+1 + PPi
- DNA ์ฐ๊ฒฐ: DNA-OH + P-DNA + ATP โ DNA-P-DNA + AMP + PPi
- ํ ๋ก๋ฏธ์ด ์ฐ์ฅ: DNA-TTAGGG + dNTPs โ DNA-TTAGGGTTAGGG + nPPi
5.3 DNA ๋ณต์ ์ ํน์ง ๋ฐ ์์
DNA ๋ณต์ ๊ณผ์ ์ ์ฃผ์ ํน์ง๊ณผ ๊ทธ ์์๋ฅผ ์ ๋ฆฌํด๋ณด๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ๋ฐ๋ณด์กด์ ๋ณต์ : ์๋ณธ DNA์ ๊ฐ ๊ฐ๋ฅ์ด ์๋ก์ด DNA์ ์ฃผํ์ด ๋ฉ๋๋ค.
- ๋์ ์ ํ๋: ์ฌ๋ฌ ๊ฒ์ฆ ๋ฐ ์์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ผ๋ก ์ค๋ฅ๋ฅผ ์ต์ํํฉ๋๋ค.
- ํจ์จ์ฑ: ๋ณต์กํ ๊ณผ์ ์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๋งค์ฐ ๋น ๋ฅด๊ฒ ์งํ๋ฉ๋๋ค.
- ๋ณดํธ์ฑ: ๋ชจ๋ ์๋ฌผ์์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๋์ผํ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ฐ๋ฆ ๋๋ค.
- ์๋ช ์ ์ฐ์์ฑ: ์ ํํ ์ ์ ์ ๋ณด ์ ๋ฌ์ ํตํด ์๋ช ์ ์ฐ์์ฑ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค.
5.4 DNA ๋ณต์ ์ฐ๊ตฌ์ ์์ฉ
DNA ๋ณต์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ํ ์ดํด๋ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์ ์์ฉ๋๊ณ ์์ต๋๋ค:
- ์ํ: ์ ์ฐ๊ตฌ, ์ ์ ๋ณ ์ง๋จ ๋ฐ ์น๋ฃ
- ์๋ช ๊ณตํ: PCR ๊ธฐ์ , ์ ์ ์ ์กฐ์
- ๋ฒ์ํ: DNA ์ง๋ฌธ ๋ถ์
- ์งํ์๋ฌผํ: ๋ถ์์๊ณ ์ด๋ก , ์ข ๊ฐ ์ ์ฐ๊ด๊ณ ๋ถ์
5.5 ๊ฒฐ๋ก
DNA ๋ณต์ ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ์๋ช ์ ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ด๋ฉด์๋ ํต์ฌ์ ์ธ ๊ณผ์ ์ ๋๋ค. ์ด ์ ๊ตํ๊ณ ๋ณต์กํ ๊ณผ์ ์ ํตํด ์๋ช ์ฒด๋ ์์ ์ ์ ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ค์ ์ธ๋๋ก ์ ๋ฌํ ์ ์์ต๋๋ค. DNA ๋ณต์ ๊ณผ์ ์ ์ดํด๋ ํ๋ ์๋ฌผํ์ ๊ทผ๊ฐ์ ์ด๋ฃจ๋ฉฐ, ์ํ, ์๋ช ๊ณตํ ๋ฑ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์ ๋ฐ์ ์ ๊ธฐ์ฌํ๊ณ ์์ต๋๋ค.
๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ๋ค์ํ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ํ๋ ฅํ์ฌ ํ๋์ ํ๋ก์ ํธ๋ฅผ ์์ฑํด๋๊ฐ๋ฏ์ด, DNA ๋ณต์ ๊ณผ์ ์์๋ ์ฌ๋ฌ ํจ์์ ๋จ๋ฐฑ์ง๋ค์ด ์ ๊ตํ๊ฒ ํ๋ ฅํ์ฌ ์๋ช ์ ์ฐ์์ฑ์ ๋ณด์ฅํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์์ฐ์ ์ ๊ตํ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ์ดํดํ๊ณ ์์ฉํ๋ ๊ฒ์ ์ธ๋ฅ์ ์ง์์ ์ธ ๋ฐ์ ๊ณผ ํ์ ์ ์ํ ์ค์ํ ์ด์ ๊ฐ ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๐งฌ๐ฌ๐