๐ ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์ํ์ ์ผ๋ก ์ด๋ป๊ฒ ํํํ ์ ์์๊น?
์ฐ์ฃผ์ ์ ๋น๋ก์ด ํ์ ์ค ํ๋์ธ ๋ธ๋ํ์ ๊ณผํ์๋ค๊ณผ ๋์ค๋ค์ ์์๋ ฅ์ ์๊ทนํ๋ ์ฃผ์ ์ ๋๋ค. ํนํ ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์์ธ์ํ์ธ์ ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ๊ทน๋จ์ ์ธ ์์๋ก, ํ๋ ๋ฌผ๋ฆฌํ์ ๊ฐ์ฅ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ์ฐ๊ตฌ ๋ถ์ผ ์ค ํ๋์ ๋๋ค. ์ด ๊ธ์์๋ ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์ํ์ ์ผ๋ก ์ด๋ป๊ฒ ํํํ ์ ์๋์ง ์์ธํ ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐
๋ธ๋ํ์ ์ํ์ ํํ์ ๊ณ ๊ธ ์ํ์ ํ์๋ก ํ๋ ๋ณต์กํ ์ฃผ์ ์ด์ง๋ง, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด๋ฅผ ์ต๋ํ ์ดํดํ๊ธฐ ์ฝ๊ฒ ์ค๋ช ํ๋ ค๊ณ ๋ ธ๋ ฅํ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ๋ณต์กํ ์ฃผ์ ๋ฅผ ์ฝ๊ฒ ์ค๋ช ํ๋ฏ์ด, ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ์ด๋ ค์ด ์ฃผ์ ๋ฅผ ๋จ๊ณ๋ณ๋ก ์ ๊ทผํด ๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐
์ด ์ฌ์ ์ ํตํด ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋ ๋ถํฐ ์์ํ์ฌ ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด, ์ปค ํด, ์์น ์๋๋ก ์ ์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง ๋ค์ํ ์ํ์ ๋๊ตฌ์ ๊ฐ๋ ์ ํํํ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ํ ์ด๋ฌํ ์ํ์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ค์ ๊ด์ธก ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ด๋ป๊ฒ ์ฐ๊ฒฐ๋๋์ง๋ ์ดํด๋ณผ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๐ญ
์ค๋น๋์ จ๋์? ๊ทธ๋ผ ๋ธ๋ํ์ ์ ๋น๋ก์ด ์ธ๊ณ๋ก ํจ๊ป ๋ ๋๋ด ์๋ค! ๐
1. ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋ ๐ง
๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋จผ์ ์์ธ์ํ์ธ์ ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋ ์ ์ดํดํด์ผ ํฉ๋๋ค. ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ์ค๋ ฅ์ ์๊ณต๊ฐ์ ๊ณก๋ฅ ๋ก ์ค๋ช ํ๋ ํ๋ช ์ ์ธ ์ด๋ก ์ ๋๋ค.
1.1 ์๊ณต๊ฐ์ ๊ฐ๋
์๊ณต๊ฐ์ 3์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ๊ณผ 1์ฐจ์ ์๊ฐ์ ๊ฒฐํฉํ 4์ฐจ์ ์ฐ์์ฒด์ ๋๋ค. ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์์๋ ์ด ์๊ณต๊ฐ์ด ๋ฌผ์ง๊ณผ ์๋์ง์ ๋ถํฌ์ ๋ฐ๋ผ ํ์ด์ง ์ ์๋ค๊ณ ๋ด ๋๋ค.
์์ ๊ทธ๋ฆผ์ ์ง๋์ ์ํด ํ์ด์ง ์๊ณต๊ฐ์ 2์ฐจ์์ผ๋ก ๋จ์ํํ์ฌ ํํํ ๊ฒ์ ๋๋ค. ์ค์ ๋ก๋ 4์ฐจ์ ์๊ณต๊ฐ์ด ํ์ด์ง๋ ๊ฒ์ด์ง๋ง, ์ด๋ฅผ ์๊ฐํํ๊ธฐ๋ ๋งค์ฐ ์ด๋ ต์ต๋๋ค.
1.2 ์ธก์ง์ ๋ฐฉ์ ์
๋ฌผ์ฒด๊ฐ ์ค๋ ฅ์ฅ ๋ด์์ ์์ง์ผ ๋, ๊ทธ ๊ฒฝ๋ก๋ ํ์ด์ง ์๊ณต๊ฐ์์์ '์ต๋จ ๊ฒฝ๋ก'๋ฅผ ๋ฐ๋ฆ ๋๋ค. ์ด ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ์ธก์ง์ (geodesic)์ด๋ผ๊ณ ํ๋ฉฐ, ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ํํ๋ฉ๋๋ค:
dยฒxฮผ/dฯยฒ + ฮฮผฮฝฯ(dxฮฝ/dฯ)(dxฯ/dฯ) = 0
์ฌ๊ธฐ์:
- xฮผ๋ 4์ฐจ์ ์๊ณต๊ฐ ์ขํ
- ฯ๋ ๊ณ ์ ์๊ฐ
- ฮฮผฮฝฯ๋ ํฌ๋ฆฌ์คํ ํ ๊ธฐํธ๋ก, ์๊ณต๊ฐ์ ๊ณก๋ฅ ์ ๋ํ๋ ๋๋ค.
1.3 ์์ธ์ํ์ธ ์ฅ ๋ฐฉ์ ์
์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ํต์ฌ ๋ฐฉ์ ์์ธ ์์ธ์ํ์ธ ์ฅ ๋ฐฉ์ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
Gฮผฮฝ + ฮgฮผฮฝ = (8ฯG/c4)Tฮผฮฝ
์ฌ๊ธฐ์:
- Gฮผฮฝ๋ ์์ธ์ํ์ธ ํ ์
- ฮ๋ ์ฐ์ฃผ ์์
- gฮผฮฝ๋ ๊ณ๋ ํ ์
- G๋ ์ค๋ ฅ ์์
- c๋ ๋น์ ์๋
- Tฮผฮฝ๋ ์๋์ง-์ด๋๋ ํ ์
์ด ๋ฐฉ์ ์์ ์๊ณต๊ฐ์ ๊ธฐํํ์ ๊ตฌ์กฐ(์ผ์ชฝ)๊ฐ ๋ฌผ์ง๊ณผ ์๋์ง์ ๋ถํฌ(์ค๋ฅธ์ชฝ)์ ์ํด ๊ฒฐ์ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ํ๋ ๋๋ค. ๋ธ๋ํ๊ณผ ๊ฐ์ ๊ทน๋จ์ ์ธ ์ค๋ ฅ ํ์์ ์ค๋ช ํ ๋ ์ด ๋ฐฉ์ ์์ด ํต์ฌ์ ์ธ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋ ๋ค์ ๋ฐํ์ผ๋ก, ๋ค์ ์น์ ์์๋ ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ผ๋ก ์ด๋ป๊ฒ ์ํ์ ์ผ๋ก ํํํ ์ ์๋์ง ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐ณ๏ธ
2. ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด ๐
๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ์ ์ํ์ ์ผ๋ก ํํํ๋ ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ๋ชจ๋ธ์ ์นผ ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ๊ฐ 1916๋ ์ ๋ฐ๊ฒฌํ ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด์ ๋๋ค. ์ด ํด๋ ์ ์ ์ด๊ณ ๊ตฌ๋์นญ์ธ ์ง๊ณต ์ํ์ ๋ธ๋ํ์ ์ค๋ช ํฉ๋๋ค.
2.1 ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ๊ณ๋
์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ๊ณ๋์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ํํ๋ฉ๋๋ค:
dsยฒ = -(1-2GM/rcยฒ)cยฒdtยฒ + (1-2GM/rcยฒ)-1drยฒ + rยฒ(dฮธยฒ + sinยฒฮธ dฯยฒ)
์ฌ๊ธฐ์:
- ds๋ ์๊ณต๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ
- G๋ ์ค๋ ฅ ์์
- M์ ๋ธ๋ํ์ ์ง๋
- c๋ ๋น์ ์๋
- r, ฮธ, ฯ๋ ๊ตฌ๋ฉด ์ขํ๊ณ์ ์ขํ
- t๋ ์๊ฐ ์ขํ
2.2 ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ๋ฐ์ง๋ฆ
์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ๋ฐ์ง๋ฆ์ ๋ธ๋ํ์ ์ฌ๊ฑด ์งํ์ ๋ฐ์ง๋ฆ์ ๋ํ๋ด๋ฉฐ, ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ ์๋ฉ๋๋ค:
Rs = 2GM/cยฒ
์ด ๋ฐ์ง๋ฆ ๋ด๋ถ์์๋ ์ด๋ค ๊ฒ๋ ๋ธ๋ํ์ ์ค๋ ฅ์ ๋ฒ์ด๋ ์ ์์ต๋๋ค. ์ฌ์ง์ด ๋น์กฐ์ฐจ๋ ๋ง์ด์ฃ !
2.3 ์๊ฐ ์ง์ฐ๊ณผ ์ค๋ ฅ ์ ์ ์ด๋
์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด๋ ๋ธ๋ํ ๊ทผ์ฒ์์ ๋ฐ์ํ๋ ๋ ๊ฐ์ง ์ค์ํ ํ์์ ์ค๋ช ํฉ๋๋ค:
- ์ค๋ ฅ ์๊ฐ ์ง์ฐ: ๊ฐํ ์ค๋ ฅ์ฅ ๋ด์์๋ ์๊ฐ์ด ๋ ์ฒ์ฒํ ํ๋ฆ
๋๋ค. ์ด๋ ๋ค์ ์์ผ๋ก ํํ๋ฉ๋๋ค:
dtโ = dt / โ(1-2GM/rcยฒ)
์ฌ๊ธฐ์ dtโ๋ ๋ฌดํ๋ ๊ฑฐ๋ฆฌ์์ ๊ด์ธก๋ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ์ด๊ณ , dt๋ ๋ฐ์ง๋ฆ r์์์ ๊ณ ์ ์๊ฐ ๊ฐ๊ฒฉ์ ๋๋ค. - ์ค๋ ฅ ์ ์ ์ด๋: ๊ฐํ ์ค๋ ฅ์ฅ์์ ๋ฐฉ์ถ๋ ๋น์ ์๋์ง๋ฅผ ์๊ณ ํ์ฅ์ด ๊ธธ์ด์ง๋๋ค. ์ด๋ ๋ค์ ์์ผ๋ก ํํ๋ฉ๋๋ค:
ฮปโ = ฮปe / โ(1-2GM/rcยฒ)
์ฌ๊ธฐ์ ฮปโ๋ ๋ฌดํ๋ ๊ฑฐ๋ฆฌ์์ ๊ด์ธก๋ ํ์ฅ์ด๊ณ , ฮปe๋ ๋ฐฉ์ถ ์ง์ ์์์ ํ์ฅ์ ๋๋ค.
2.4 ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด์ ํ๊ณ
์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด๋ ๊ฐ๋จํ๊ณ ์ฐ์ํ ํด๋ฒ์ด์ง๋ง, ๋ช ๊ฐ์ง ํ๊ณ๊ฐ ์์ต๋๋ค:
- ํ์ ํ์ง ์๋ ๋ธ๋ํ๋ง์ ์ค๋ช ํฉ๋๋ค.
- ์ ๊ธฐ ์ ํ๋ฅผ ๊ฐ์ง ๋ธ๋ํ์ ์ค๋ช ํ์ง ๋ชปํฉ๋๋ค.
- ์ฌ๊ฑด ์งํ์ ์์ ํน์ด์ ์ด ๋ฐ์ํฉ๋๋ค (์ด๋ ์ขํ๊ณ์ ๋ฌธ์ ์ผ ๋ฟ, ์ค์ ๋ฌผ๋ฆฌ์ ํน์ด์ ์ ์๋๋๋ค).
์ด๋ฌํ ํ๊ณ๋ฅผ ๊ทน๋ณตํ๊ธฐ ์ํด ๋ ๋ณต์กํ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ๊ฐ๋ฐ๋์์ต๋๋ค. ๋ค์ ์น์ ์์๋ ์ด๋ฌํ ๋ฐ์ ๋ ๋ชจ๋ธ ์ค ํ๋์ธ ์ปค ํด์ ๋ํด ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐
์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด๋ ๋ธ๋ํ ๋ฌผ๋ฆฌํ์ ๊ธฐ์ด๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ๋ง์ ์ฒ์ฒด๋ฌผ๋ฆฌํ์ ํ์์ ์ค๋ช ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ์ฒ์ฒด๋ฌผ๋ฆฌํ ๊ฐ์๋ฅผ ๋ค์ ๋ ์ด๋ฌํ ๊ฐ๋ ๋ค์ด ์์ฃผ ๋ฑ์ฅํ ๊ฒ์ ๋๋ค. ์ด ๋ชจ๋ธ์ ๋จ์ํ๋ฉด์๋ ๊ฐ๋ ฅํ์ฌ, ๋ธ๋ํ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํน์ฑ์ ์ดํดํ๋ ๋ฐ ํฐ ๋์์ด ๋ฉ๋๋ค. ๐
3. ์ปค ํด ๐ช๏ธ
์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด๊ฐ ์ ์ ์ธ ๋ธ๋ํ์ ์ค๋ช ํ๋ค๋ฉด, ์ปค ํด๋ ํ์ ํ๋ ๋ธ๋ํ์ ์ค๋ช ํฉ๋๋ค. 1963๋ ๋ก์ด ์ปค(Roy Kerr)๊ฐ ๋ฐ๊ฒฌํ ์ด ํด๋ ๋ ํ์ค์ ์ธ ๋ธ๋ํ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ์๋ํ๋ฉด ์ค์ ์ฐ์ฃผ์์ ๋๋ถ๋ถ์ ์ฒ์ฒด๋ค์ ํ์ ํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋๋ค.
3.1 ์ปค ๊ณ๋
์ปค ๊ณ๋์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ํํ๋ฉ๋๋ค:
dsยฒ = -(1-2Mr/ฯยฒ)dtยฒ - (4Mar sinยฒฮธ/ฯยฒ)dtdฯ + (ฯยฒ/ฮ)drยฒ + ฯยฒdฮธยฒ + (rยฒ+aยฒ+2Maยฒr sinยฒฮธ/ฯยฒ)sinยฒฮธ dฯยฒ
์ฌ๊ธฐ์:
- M์ ๋ธ๋ํ์ ์ง๋
- a = J/M์ ๋จ์ ์ง๋๋น ๊ฐ์ด๋๋
- ฯยฒ = rยฒ + aยฒcosยฒฮธ
- ฮ = rยฒ - 2Mr + aยฒ
์ด ๊ณ๋์ ๋ณต์กํด ๋ณด์ด์ง๋ง, ๋ธ๋ํ์ ํ์ ์ผ๋ก ์ธํ ์๊ณต๊ฐ์ ์๊ณก์ ์ ํํ ํํํฉ๋๋ค.
3.2 ์๋ฅด๊ณ ์คํผ์ด์ ํ๋ ์ ๋๋๊น
์ปค ๋ธ๋ํ์ ๊ฐ์ฅ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ํน์ง ์ค ํ๋๋ ์๋ฅด๊ณ ์คํผ์ด์ ์กด์ฌ์ ๋๋ค. ์ด๋ ์ฌ๊ฑด ์งํ์ ๋ฐ๊นฅ์ชฝ์ ์์นํ ์์ญ์ผ๋ก, ์ด ์์์๋ ๋ชจ๋ ๋ฌผ์ฒด๊ฐ ๋ธ๋ํ์ ํ์ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ๋๋ ค๊ฐ๋๋ค. ์ด ํ์์ ํ๋ ์ ๋๋๊น ์ด๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค.
3.3 ์ปค ๋ธ๋ํ์ ํน์ง
์ปค ๋ธ๋ํ์ ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ๋ธ๋ํ๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ ๋ช ๊ฐ์ง ๋ ํนํ ํน์ง์ ๊ฐ์ง๋๋ค:
- ๋ ๊ฐ์ ์งํ์ : ์ธ๋ถ ์ฌ๊ฑด ์งํ์ ๊ณผ ๋ด๋ถ ์ฝ์ ์งํ์ ์ด ์กด์ฌํฉ๋๋ค.
- ๋ง ํน์ด์ : ์ค์ฌ์ ์ ํน์ด์ ๋์ ๋ง ๋ชจ์์ ํน์ด์ ์ด ์กด์ฌํฉ๋๋ค.
- ์๋์ง ์ถ์ถ ๊ฐ๋ฅ์ฑ: ํ๋ก์ฆ ๊ณผ์ ์ ํตํด ํ์ ์๋์ง๋ฅผ ์ถ์ถํ ์ ์์ต๋๋ค.
3.4 ์ํ์ ๋ณต์ก์ฑ
์ปค ํด์ ์ํ์ ๊ตฌ์กฐ๋ ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด๋ณด๋ค ํจ์ฌ ๋ณต์กํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ธก์ง์ ๋ฐฉ์ ์์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ํํ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋๋ค:
dยฒxฮผ/dฮปยฒ + ฮฮผฮฝฯ(dxฮฝ/dฮป)(dxฯ/dฮป) = 0
์ฌ๊ธฐ์ ฮฮผฮฝฯ๋ ์ปค ๊ณ๋์ ๋ํ ํฌ๋ฆฌ์คํ ํ ๊ธฐํธ๋ก, ๋งค์ฐ ๋ณต์กํ ํํ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ์ ์์ ํ๊ธฐ ์ํด์๋ ๋๊ฐ ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํด์ผ ํฉ๋๋ค.
3.5 ๊ด์ธก์ ์ฆ๊ฑฐ
์ต๊ทผ์ ๊ด์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ค์ ์ค์ ์ฐ์ฃผ์ ๋ธ๋ํ๋ค์ด ์ปค ํด์ ๋ ๊ฐ๊น๋ค๋ ๊ฒ์ ์์ฌํฉ๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, 2019๋ ์ด๋ฒคํธ ํธ๋ผ์ด์ฆ ํ ๋ ์ค์ฝํ๊ฐ ์ดฌ์ํ M87 ์ํ ์ค์ฌ์ ๋ธ๋ํ ์ด๋ฏธ์ง๋ ์ปค ๋ธ๋ํ์ ํน์ฑ๊ณผ ์ผ์นํ๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค.
์ปค ํด๋ ๋ธ๋ํ ๋ฌผ๋ฆฌํ์์ ์ค์ํ ์ง์ ์ ๋ํ๋ ๋๋ค. ์ด๋ ๋ ํ์ค์ ์ธ ๋ธ๋ํ ๋ชจ๋ธ์ ์ ๊ณตํ๋ฉฐ, ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๊ด์ธกํ๋ ๋ง์ ์ฒ์ฒด๋ฌผ๋ฆฌํ์ ํ์์ ์ค๋ช ํ๋ ๋ฐ ๋์์ ์ค๋๋ค. ์ฌ๋ฅ๋ท๊ณผ ๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ๊ณ ๊ธ ๋ฌผ๋ฆฌํ ๊ฐ์๋ฅผ ๋ค์ ๋, ์ด๋ฌํ ๊ฐ๋ ๋ค์ด ์ฌ๋ ์๊ฒ ๋ค๋ค์ง ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ค์ ์น์ ์์๋ ์ด๋ฌํ ๋ณต์กํ ํด๋ค์ ๋ค๋ฃจ๋ ๋ฐ ํ์ํ ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋ํด ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐ฅ๏ธ
4. ์์น ์๋๋ก ๐งฎ
๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์๋ฒฝํ๊ฒ ์ดํดํ๊ธฐ ์ํด์๋ ํด์์ ํด๋ฒ๋ง์ผ๋ก๋ ๋ถ์กฑํฉ๋๋ค. ํนํ ๋์ ์ธ ์ํฉ์ด๋ ๋ณต์กํ ๊ธฐํํ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง ๊ฒฝ์ฐ, ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ํ์์ ์ ๋๋ค. ์ด ๋ถ์ผ๋ฅผ ์์น ์๋๋ก ์ด๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค.
4.1 ์์น ์๋๋ก ์ ๊ธฐ๋ณธ ์๋ฆฌ
์์น ์๋๋ก ์ ์์ธ์ํ์ธ ๋ฐฉ์ ์์ ์ปดํจํฐ๋ฅผ ์ด์ฉํด ์์น์ ์ผ๋ก ํ์ด๋ด๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋๋ค. ์ฃผ์ ๋จ๊ณ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ์๊ณต๊ฐ์ ์ด์ฐํ(discretize)ํฉ๋๋ค.
- ๋ฏธ๋ถ ๋ฐฉ์ ์์ ์ฐจ๋ถ ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ๋ณํํฉ๋๋ค.
- ์ด๊ธฐ ์กฐ๊ฑด๊ณผ ๊ฒฝ๊ณ ์กฐ๊ฑด์ ์ค์ ํฉ๋๋ค.
- ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํด ๋ฐฉ์ ์์ ํ๋๋ค.
- ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ ์๊ฐํํฉ๋๋ค.
4.2 3+1 ๋ถํด
์์น ์๋๋ก ์์ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ๊ธฐ๋ฒ ์ค ํ๋๋ 3+1 ๋ถํด์ ๋๋ค. ์ด๋ 4์ฐจ์ ์๊ณต๊ฐ์ 3์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ๊ณผ 1์ฐจ์ ์๊ฐ์ผ๋ก ๋๋๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ํตํด ์์ธ์ํ์ธ ๋ฐฉ์ ์์ ์ด๊ธฐ๊ฐ ๋ฌธ์ ๋ก ๋ณํํ ์ ์์ต๋๋ค.
3+1 ๋ถํด์์ ๊ณ๋์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ํํ๋ฉ๋๋ค:
dsยฒ = -ฮฑยฒdtยฒ + ฮณij(dxi + ฮฒidt)(dxj + ฮฒjdt)
์ฌ๊ธฐ์:
- ฮฑ๋ ๋ฉ์ค ํจ์(lapse function)
- ฮฒi๋ ์ํํธ ๋ฒกํฐ(shift vector)
- ฮณij๋ 3์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ์ ๊ณ๋
4.3 ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ
์์น ์๋๋ก ์์ ์ฌ์ฉ๋๋ ์ฃผ์ ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ต๋๋ค:
- ์ ํ ์ฐจ๋ถ๋ฒ: ๋ฏธ๋ถ์ ๊ทผ์ฌ์ ์ธ ์ฐจ๋ถ์ผ๋ก ๋์ฒดํฉ๋๋ค.
- ์คํํธ๋ด ๋ฐฉ๋ฒ: ํด๋ฅผ ๊ธฐ์ ํจ์์ ๊ธ์๋ก ์ ๊ฐํฉ๋๋ค.
- ์ ํ ์์๋ฒ: ๋๋ฉ์ธ์ ์์ ์์๋ก ๋๋์ด ๊ฐ ์์์์ ํด๋ฅผ ๊ทผ์ฌํฉ๋๋ค.
4.4 ์ ์์ ๋ฉ์ ์ธ๋ถํ
๋ธ๋ํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์ ์์๋ ํน์ ์์ญ(์: ์ฌ๊ฑด ์งํ์ ๊ทผ์ฒ)์์ ๋ ๋์ ํด์๋๊ฐ ํ์ํฉ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํด ์ ์์ ๋ฉ์ ์ธ๋ถํ(Adaptive Mesh Refinement, AMR) ๊ธฐ๋ฒ์ด ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
4.5 ์์น ์๋๋ก ์ ์์ฉ
์์น ์๋๋ก ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๋ณต์กํ ์ํฉ์ ์๋ฎฌ๋ ์ด์ ํ๋ ๋ฐ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค:
- ๋ธ๋ํ ์ถฉ๋๊ณผ ์ค๋ ฅํ ๋ฐฉ์ถ
- ์ด์ ์ฑ ํญ๋ฐ๊ณผ ์ค์ฑ์๋ณ ํ์ฑ
- ํ๋ ์ํํต์ ์ ํธ ํ์ฑ
- ์์ ์ฐ์ฃผ์ ๊ตฌ์กฐ ํ์ฑ
์ด๋ฌํ ์๋ฎฌ๋ ์ด์ ์ LIGO์ ๊ฐ์ ์ค๋ ฅํ ๊ด์ธก์์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํด์ํ๋ ๋ฐ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค.
4.6 ์์น ์๋๋ก ์ ๋์ ๊ณผ์
์์น ์๋๋ก ์ ์ฌ์ ํ ๋ง์ ๋์ ๊ณผ์ ์ ์ง๋ฉดํด ์์ต๋๋ค:
- ํน์ด์ ์ฒ๋ฆฌ: ๋ธ๋ํ ์ค์ฌ์ ํน์ด์ ์ ์์น์ ์ผ๋ก ๋ค๋ฃจ๋ ๊ฒ์ ์ด๋ ต์ต๋๋ค.
- ๊ณ์ฐ ๋น์ฉ: ๊ณ ํด์๋ ์๋ฎฌ๋ ์ด์ ์ ์์ฒญ๋ ๊ณ์ฐ ์์์ ํ์๋ก ํฉ๋๋ค.
- ์ฅ๊ธฐ ์์ ์ฑ: ์ค๋ ์๊ฐ ๋์ ์์น์ ์์ ์ฑ์ ์ ์งํ๋ ๊ฒ์ด ์ด๋ ต์ต๋๋ค.
- ๋ฌผ๋ฆฌ์ ์ ํ์ฑ: ์์น์ ๊ทผ์ฌ๊ฐ ์ค์ ๋ฌผ๋ฆฌ๋ฅผ ์ผ๋ง๋ ์ ๋ฐ์ํ๋์ง ๊ฒ์ฆ์ด ํ์ํฉ๋๋ค.
์์น ์๋๋ก ์ ๋ธ๋ํ ๋ฌผ๋ฆฌํ ์ฐ๊ตฌ์ ํ์์ ์ธ ๋๊ตฌ๊ฐ ๋์์ต๋๋ค. ์ฌ๋ฅ๋ท๊ณผ ๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ๊ณ ๊ธ ์ฒ์ฒด๋ฌผ๋ฆฌํ์ด๋ ์ปดํจํฐ ๊ณผํ ๊ฐ์ข๋ฅผ ๋ค์ ๋, ์ด๋ฌํ ์์น์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๋ํด ๋ ์์ธํ ๋ฐฐ์ธ ์ ์์ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ค์ ์น์ ์์๋ ์ด๋ฌํ ์ด๋ก ์ , ์์น์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ด ์ค์ ๊ด์ธก๊ณผ ์ด๋ป๊ฒ ์ฐ๊ฒฐ๋๋์ง ์ดํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ๐ญ
5. ๊ด์ธก๊ณผ์ ์ฐ๊ฒฐ ๐๏ธ
์ง๊ธ๊น์ง ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์ํ์ ์ผ๋ก ์ด๋ป๊ฒ ํํํ๋์ง ์ดํด๋ณด์์ต๋๋ค. ๊ทธ๋ ๋ค๋ฉด ์ด๋ฌํ ์ด๋ก ์ ๋ชจ๋ธ๋ค์ ์ค์ ๊ด์ธก๊ณผ ์ด๋ป๊ฒ ์ฐ๊ฒฐ๋ ๊น์?
5.1 ์ค๋ ฅ ๋ ์ฆ ํจ๊ณผ
๋ธ๋ํ์ ๊ฐํ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋น์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ํ๊ฒ ๋ง๋ญ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ์ค๋ ฅ ๋ ์ฆ ํจ๊ณผ๋ผ๊ณ ํฉ๋๋ค. ์ด ํจ๊ณผ๋ ๋ค์ ๋ฐฉ์ ์์ผ๋ก ์ค๋ช ๋ฉ๋๋ค:
ฮฑ = 4GM / (cยฒb)
์ฌ๊ธฐ์ ฮฑ๋ ํธํฅ๊ฐ, M์ ๋ธ๋ํ์ ์ง๋, b๋ ๋น์ด ๋ธ๋ํ์ ๊ฐ์ฅ ๊ฐ๊น๊ฒ ์ ๊ทผํ๋ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋๋ค.
5.2 ๋ธ๋ํ ๊ทธ๋ฆผ์
2019๋ ์ด๋ฒคํธ ํธ๋ผ์ด์ฆ ํ ๋ ์ค์ฝํ๊ฐ ์ดฌ์ํ M87 ์ํ ์ค์ฌ ๋ธ๋ํ์ ์ด๋ฏธ์ง๋ ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฌ์ฃผ์์ต๋๋ค. ์ด ์ด๋ฏธ์ง์์ ๋ณด์ด๋ '๊ทธ๋ฆผ์'์ ํฌ๊ธฐ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์์ธก๋ฉ๋๋ค:
Rshadow โ 5GM / cยฒ
์ด ์์ธก์ ๊ด์ธก ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋งค์ฐ ์ ์ผ์นํ์ต๋๋ค.
5.3 ์ค๋ ฅํ ๊ด์ธก
2015๋ LIGO์ ์ํด ์ฒ์ ๊ด์ธก๋ ์ค๋ ฅํ๋ ๋ธ๋ํ ์ถฉ๋์ ์ง์ ์ ์ธ ์ฆ๊ฑฐ๋ฅผ ์ ๊ณตํ์ต๋๋ค. ์ค๋ ฅํ์ ํํ์ ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ์์ธก๊ณผ ์ ํํ ์ผ์นํ์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ๋ธ๋ํ ๋ชจ๋ธ์ด ์ ํํ๋ค๋ ๊ฐ๋ ฅํ ์ฆ๊ฑฐ๊ฐ ๋์์ต๋๋ค.
5.4 X์ ๊ด์ธก
๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ๊ฐํ ์ค๋ ฅ์ฅ์์ ๊ฐ์๋ ๋ฌผ์ง์ X์ ์ ๋ฐฉ์ถํฉ๋๋ค. ์ด X์ ์ ์คํํธ๋ผ์ ๋ธ๋ํ์ ์ง๋๊ณผ ํ์ ์ ๋ํ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค. ํนํ, ์ฒ ์ K-ฮฑ ์ ์ ํํ๋ ๊ฐํ ์ค๋ ฅ์ฅ์์์ ์๋๋ก ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ง์ ์ ์ผ๋ก ๋ณด์ฌ์ค๋๋ค.
5.5 ๋ณ์ ๊ถค๋ ๊ด์ธก
์ฐ๋ฆฌ ์ํ ์ค์ฌ์ ์ด๋์ง๋ ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ๋๋ ๋ณ๋ค์ ๊ถค๋๋ฅผ ๊ด์ธกํจ์ผ๋ก์จ, ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ธ๋ํ์ ์ง๋๊ณผ ํน์ฑ์ ์ ํํ ์ธก์ ํ ์ ์์ต๋๋ค. ์ด ๊ด์ธก ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ์์ธก๊ณผ ๋งค์ฐ ์ ์ผ์นํฉ๋๋ค.
5.6 ๋ฏธ๋์ ๊ด์ธก ๊ณํ
์์ผ๋ก ๋ ์ ๋ฐํ ๊ด์ธก์ด ๊ณํ๋์ด ์์ต๋๋ค:
- LISA (Laser Interferometer Space Antenna): ์ฐ์ฃผ์์ ์ค๋ ฅํ๋ฅผ ๊ด์ธกํ ์์ ์ ๋๋ค.
- ์ฐจ์ธ๋ EHT (Event Horizon Telescope): ๋ ๋์ ํด์๋๋ก ๋ธ๋ํ ์ด๋ฏธ์ง๋ฅผ ์ดฌ์ํ ๊ณํ์ ๋๋ค.
- X์ ํธ๊ด๊ณ: ๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ๊ฐํ ์ค๋ ฅ์ฅ์์์ ์์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ด์ธกํ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋ฉ๋๋ค.
์ด๋ฌํ ๊ด์ธก๋ค์ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ด๋ก ์ ๋ชจ๋ธ์ ๋์ฑ ์ ๋ฐํ๊ฒ ๊ฒ์ฆํ๊ณ , ์๋ก์ด ๋ฌผ๋ฆฌํ์ ํต์ฐฐ์ ์ ๊ณตํ ๊ฒ์ผ๋ก ๊ธฐ๋๋ฉ๋๋ค.
๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ๋ํ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ดํด๋ ์ด๋ก , ์์น ๊ณ์ฐ, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ด์ธก์ ๊ธด๋ฐํ ์ํธ์์ฉ์ ํตํด ๋ฐ์ ํด ์์ต๋๋ค. ์ฌ๋ฅ๋ท๊ณผ ๊ฐ์ ํ๋ซํผ์์ ์ ๊ณตํ๋ ๋ค์ํ ๊ฐ์ข๋ค์ ์ด๋ฌํ ๋ณต์กํ ์ฃผ์ ๋ค์ ์ดํดํ๋ ๋ฐ ํฐ ๋์์ด ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ์ ์ฐ์ฃผ์ ๋ํ ์ดํด๊ฐ ๊น์ด์ง์๋ก, ๋ ๋ง์ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ์ง๋ฌธ๋ค์ด ์ ๊ธฐ๋๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ธ๋ํ ๋ฌผ๋ฆฌํ์ ์ฌ์ ํ ๋ง์ ๋ฏธ์คํฐ๋ฆฌ๋ฅผ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ผ๋ก์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๊ธฐ๋๋ฉ๋๋ค. ๐
๊ฒฐ๋ก ๐
๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์ํ์ ์ผ๋ก ํํํ๋ ๊ฒ์ ํ๋ ๋ฌผ๋ฆฌํ์ ๊ฐ์ฅ ํฅ๋ฏธ๋กญ๊ณ ๋์ ์ ์ธ ๊ณผ์ ์ค ํ๋์ ๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด ์ฌ์ ์ ํตํด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์ฃผ์ ๊ฐ๋ ๋ค์ ์ดํด๋ณด์์ต๋๋ค:
- ์ผ๋ฐ ์๋์ฑ ์ด๋ก ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋ ๊ณผ ์์ธ์ํ์ธ ์ฅ ๋ฐฉ์ ์
- ์๋ฐ๋ฅด์ธ ์คํธ ํด์ ์ ์ ๋ธ๋ํ์ ํน์ฑ
- ์ปค ํด์ ํ์ ํ๋ ๋ธ๋ํ์ ๋ณต์กํ ๊ตฌ์กฐ
- ์์น ์๋๋ก ๊ณผ ์ปดํจํฐ ์๋ฎฌ๋ ์ด์ ์ ์ค์์ฑ
- ์ด๋ก ์ ๋ชจ๋ธ๊ณผ ์ค์ ๊ด์ธก ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ฐ๊ฒฐ
์ด ์ฃผ์ ๋ ์์ ์ํ์์๋ถํฐ ๊ด์ธก ์ฒ๋ฌธํ์ ์ด๋ฅด๊ธฐ๊น์ง ๋ค์ํ ๋ถ์ผ๋ฅผ ์์ฐ๋ฅด๋ ํ์ ๊ฐ ์ฐ๊ตฌ ๋ถ์ผ์ ๋๋ค. ๋ธ๋ํ ๋ฌผ๋ฆฌํ์ ์ฐ๋ฆฌ์๊ฒ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์ค์ํ ๊ตํ์ ์ค๋๋ค:
- ์ฐ์ฃผ๋ ์ฐ๋ฆฌ์ ์ผ์์ ์ธ ์ง๊ด์ ๋์ด์๋ ๋๋ผ์ด ํ์๋ค๋ก ๊ฐ๋ ์ฐจ ์์ต๋๋ค.
- ์ํ์ ์ด๋ฌํ ๊ทน๋จ์ ์ธ ํ์๋ค์ ์ดํดํ๊ณ ์์ธกํ๋ ๋ฐ ํ์์ ์ธ ๋๊ตฌ์ ๋๋ค.
- ์ด๋ก , ์์น ๊ณ์ฐ, ๊ด์ธก์ ์กฐํ๋ก์ด ๊ฒฐํฉ์ด ๊ณผํ์ ๋ฐ์ ์ ์ด๋๋๋ค.
- ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์๊ณ ์๋ ๊ฒ๋ณด๋ค ์์ง ๋ชจ๋ฅด๋ ๊ฒ์ด ๋ ๋ง์ต๋๋ค. ๊ณผํ์ ๋์์๋ ํ๊ตฌ์ ๊ณผ์ ์ ๋๋ค.
๋ธ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ณ์ํด์ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์์ผ๋ก ๋ ๋ง์ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๋ฐ๊ฒฌ๋ค์ด ์์ ๊ฒ์ ๋๋ค. ์์ ์ค๋ ฅ ์ด๋ก ์ ๋ฐ์ , ๋ ์ ๋ฐํ ๊ด์ธก ๊ธฐ์ ์ ๊ฐ๋ฐ, ์๋ก์ด ์ํ์ ๋๊ตฌ์ ๊ฐ๋ฐ ๋ฑ์ด ์ด ๋ถ์ผ๋ฅผ ๋์ฑ ํ์ฑํ๊ฒ ๋ง๋ค ๊ฒ์ ๋๋ค.
์ด ์ฃผ์ ์ ๊ด์ฌ ์๋ ํ์๋ค์๊ฒ๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์กฐ์ธ์ ๋๋ฆฌ๊ณ ์ถ์ต๋๋ค:
- ์ํ, ๋ฌผ๋ฆฌํ, ์ฒ๋ฌธํ์ ๊ธฐ์ด๋ฅผ ํํํ ๋ค์ง์ธ์.
- ํ๋ก๊ทธ๋๋ฐ skills์ ๊ฐ๋ฐํ์ธ์. ์์น ๊ณ์ฐ์ ํ๋ ๋ฌผ๋ฆฌํ ์ฐ๊ตฌ์ ํ์์ ์ ๋๋ค.
- ์ต์ ์ฐ๊ตฌ ๋ํฅ์ ์ฃผ์ํ์ธ์. ์ด ๋ถ์ผ๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๊ณ ์์ต๋๋ค.
- ์ฌ๋ฅ๋ท๊ณผ ๊ฐ์ ์จ๋ผ์ธ ํ๋ซํผ์ ํ์ฉํด ๋ค์ํ ๊ฐ์ข๋ฅผ ์๊ฐํ์ธ์.
- ํธ๊ธฐ์ฌ์ ์์ง ๋ง์ธ์. ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ๋ฐ๊ฒฌ๋ค์ ์ข ์ข "์?"๋ผ๋ ๋จ์ํ ์ง๋ฌธ์์ ์์๋ฉ๋๋ค.
๋ธ๋ํ ์ฃผ๋ณ์ ์๊ณต๊ฐ ์๊ณก์ ์ฐ๋ฆฌ ์ฐ์ฃผ์ ๊ฐ์ฅ ๊ทน๋จ์ ์ด๊ณ ์ ๋น๋ก์ด ํ์ ์ค ํ๋์ ๋๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํ์ ์ผ๋ก ํํํ๊ณ ์ดํดํ๋ ค๋ ๋ ธ๋ ฅ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ฅผ ์ฐ์ฃผ์ ๊น์ ์ ๋น๋ก ์๋ดํฉ๋๋ค. ์ด ์ฌ์ ์ ๋๋์ง ์์์ต๋๋ค. ์ฌ๋ฌ๋ถ๋ ์ด ํฅ๋ฏธ์ง์งํ ํ๊ตฌ์ ๋์ฐธํ์๊ธฐ ๋ฐ๋๋๋ค! ๐