๐โ๏ธ ์ง๊ตฌ์ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋ชจ๋ ๊ณณ์์ ๋๊ฐ์๊น?
์ง๊ตฌ๊ณผํ์ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ์ฃผ์ ์ค ํ๋์ธ ์ง๊ตฌ์ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋ํด ๊น์ด ์๊ฒ ํ๊ตฌํด๋ณด๊ฒ ์ต๋๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ด๊ณ ์๋ ์ด ํธ๋ฅธ ํ์ฑ์ ์ค๋ ฅ์ ๊ณผ์ฐ ๋ชจ๋ ๊ณณ์์ ๋์ผํ ๊น์? ์ด ์ง๋ฌธ์ ๋ํ ๋ต์ ์ฐพ์๊ฐ๋ ๊ณผ์ ์ ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ๋ค์ํ ์ฌ๋ฅ์ ํ์ํ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ํฅ๋ฏธ์ง์งํ ๊ฒ์ ๋๋ค. ์ง๊ตฌ๊ณผํ์ ์ธ๊ณ๋ก ํจ๊ป ๋ ๋๋ณผ๊น์? ๐
1. ์ค๋ ฅ์ ๊ธฐ๋ณธ ๊ฐ๋ ์ดํดํ๊ธฐ
์ค๋ ฅ์ ์ฐ์ฃผ์ ๋ชจ๋ ๋ฌผ์ฒด ์ฌ์ด์ ์์ฉํ๋ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ํ์ ๋๋ค. ์ง๊ตฌ์ ์ค๋ ฅ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ฅผ ์งํ๋ฉด์ ๋ถ๋ค์ด๋๊ณ , ๋๊ธฐ๋ฅผ ์ ์งํ๋ฉฐ, ์กฐ์ ํ์์ ์ผ์ผํค๋ ๋ฑ ๋ค์ํ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค.
๋ดํด์ ๋ง์ ์ธ๋ ฅ ๋ฒ์น์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ค๋ ฅ์ ํฌ๊ธฐ๋ ๋ ๋ฌผ์ฒด์ ์ง๋์ ๋น๋กํ๊ณ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ์ ๊ณฑ์ ๋ฐ๋น๋กํฉ๋๋ค. ์ด๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ์์์ผ๋ก ํํ๋ฉ๋๋ค:
F = G(mโmโ/rยฒ)
์ฌ๊ธฐ์ F๋ ์ค๋ ฅ์ ํฌ๊ธฐ, G๋ ์ค๋ ฅ ์์, mโ๊ณผ mโ๋ ๋ ๋ฌผ์ฒด์ ์ง๋, r์ ๋ ๋ฌผ์ฒด ์ฌ์ด์ ๊ฑฐ๋ฆฌ์ ๋๋ค.
2. ์ง๊ตฌ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋ณํ ์์ธ
์ง๊ตฌ์ ์ค๋ ฅ์ฅ์ด ๋ชจ๋ ๊ณณ์์ ๋์ผํ์ง ์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ๋ง์ ์ฌ๋๋ค์๊ฒ ๋๋ผ์์ ์ค ์ ์์ต๋๋ค. ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ๋ค์ํ ์ฌ๋ฅ์ ๊ฐ์ง ์ฌ๋๋ค์ ๋ง๋๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ, ์ง๊ตฌ์ ์ค๋ ฅ๋ ์ฌ๋ฌ ์์ธ์ ์ํด ๋ค์ํ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์ ๋๋ค. ๐
2.1 ์ง๊ตฌ์ ํํ
์ง๊ตฌ๋ ์๋ฒฝํ ๊ตฌํ์ด ์๋๋๋ค. ์์ ์ผ๋ก ์ธํด ์ ๋ ๋ถ๊ทผ์ด ์ฝ๊ฐ ๋ถํ์ด ์ค๋ฅธ ํ์์ฒด ํํ๋ฅผ ๋ ๊ณ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ก ์ธํด ๊ทน์ง๋ฐฉ๊ณผ ์ ๋ ์ง์ญ์ ์ค๋ ฅ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํฉ๋๋ค.
์ ๋ ๋ฐ๊ฒฝ์ ์ฝ 6,378km์ธ ๋ฐ๋ฉด, ๊ทน ๋ฐ๊ฒฝ์ ์ฝ 6,357km๋ก, ๊ทธ ์ฐจ์ด๊ฐ ์ฝ 21km์ ๋ฌํฉ๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ก ์ธํด ๊ทน์ง๋ฐฉ์ ์ค๋ ฅ์ด ์ ๋ ์ง์ญ๋ณด๋ค ์ฝ 0.5% ๋ ๊ฐํฉ๋๋ค.
2.2 ์ง๊ตฌ ๋ด๋ถ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ฐ๋ ๋ถํฌ
์ง๊ตฌ ๋ด๋ถ์ ๋ฐ๋ ๋ถํฌ๋ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์นฉ๋๋ค. ์ง๊ตฌ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก ๋ฐ๋๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ฉฐ, ์ด๋ ์ง์ญ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ค๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ง๋ค์ด๋ ๋๋ค.
์ง๊ตฌ ๋ด๋ถ๋ก ๋ค์ด๊ฐ์๋ก ์๋ ฅ์ด ์ฆ๊ฐํ๋ฉฐ, ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌผ์ง์ ๋ฐ๋๋ ์ฆ๊ฐํฉ๋๋ค. ์ง๊ฐ์ ํ๊ท ๋ฐ๋๋ ์ฝ 2.7g/cmยณ์ธ ๋ฐ๋ฉด, ์ค์ฌ๋ถ์ ๋ดํต์ ์ฝ 13g/cmยณ์ ๋์ ๋ฐ๋๋ฅผ ๊ฐ์ง๋๋ค.
2.3 ์งํ์ ์ํฅ
์งํ๋ฉด์ ์งํ๋ ๊ตญ์ง์ ์ธ ์ค๋ ฅ ๋ณํ๋ฅผ ์ผ์ผํต๋๋ค. ์ฐ๋งฅ์ด๋ ํด๊ตฌ์ ๊ฐ์ ์งํ์ ํน์ง์ ์ง๋ ๋ถํฌ์ ์ํฅ์ ์ฃผ์ด ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋ณํ์ํต๋๋ค.
์๋ฅผ ๋ค์ด, ํ๋ง๋ผ์ผ ์ฐ๋งฅ ๊ทผ์ฒ์์๋ ์ฐ์ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ง๋์ผ๋ก ์ธํด ์ค๋ ฅ์ด ์ฝ๊ฐ ๋ ๊ฐํ๊ฒ ์์ฉํฉ๋๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ๊น์ ํด๊ตฌ ๊ทผ์ฒ์์๋ ์ง๋ ๋ถ์กฑ์ผ๋ก ์ธํด ์ค๋ ฅ์ด ์ฝ๊ฐ ์ฝํด์ง๋๋ค.
2.4 ์ง๊ตฌ ์์ ์ ์ํฅ
์ง๊ตฌ์ ์์ ๋ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์นฉ๋๋ค. ์์ ์ผ๋ก ์ธํ ์์ฌ๋ ฅ์ ์ ๋์์ ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ณ ๊ทน์ง๋ฐฉ์ผ๋ก ๊ฐ์๋ก ์์์ง๋๋ค. ์ด๋ ์ค์ ์ค๋ ฅ๊ณผ ๋ฐ๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์์ฉํ์ฌ ์ ๋ ์ง์ญ์ ์ฒด๊ฐ ์ค๋ ฅ์ ๊ฐ์์ํต๋๋ค.
์ ๋์์์ ์์ฌ๋ ฅ์ ์ค๋ ฅ์ ์ฝ 0.3%์ ํด๋นํ๋ฉฐ, ์ด๋ก ์ธํด ์ ๋ ์ง์ญ์ ๋ฌผ์ฒด๋ ๊ทน์ง๋ฐฉ์ ๋นํด ์ฝ๊ฐ ๋ ๊ฐ๋ฒผ์์ง๋๋ค.
3. ์ค๋ ฅ ์ด์(Gravity Anomaly)
์ง๊ตฌ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋ถ๊ท ์ผ์ฑ์ ๋ํ๋ด๋ '์ค๋ ฅ ์ด์' ํ์์ ์ง๊ตฌ๊ณผํ ๋ถ์ผ์์ ๋งค์ฐ ์ค์ํ ์ฐ๊ตฌ ์ฃผ์ ์ ๋๋ค. ์ด๋ ์์๋๋ ์ด๋ก ์ ์ค๋ ฅ๊ฐ๊ณผ ์ค์ ์ธก์ ๋ ์ค๋ ฅ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์๋ฏธํฉ๋๋ค.
3.1 ๋ถ๊ฒ ์ด์(Bouguer Anomaly)
๋ถ๊ฒ ์ด์์ ์งํ์ ์ํฅ์ ๋ณด์ ํ ํ์ ์ค๋ ฅ ์ด์์ ๋ํ๋ ๋๋ค. ์ด๋ ์งํ ๊ตฌ์กฐ์ ๋ฐ๋ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ฐ์ํ๋ฉฐ, ์ง์ง ํ์ฌ์ ์ค์ํ๊ฒ ํ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
๋ถ๊ฒ ์ด์์ด ์์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ฉด ํด๋น ์ง์ญ ์๋์ ๊ณ ๋ฐ๋ ๋ฌผ์ง์ด ์กด์ฌํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋๊ณ , ์์ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ฉด ์ ๋ฐ๋ ๋ฌผ์ง์ด ์กด์ฌํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋์ต๋๋ค.
3.2 ํ๋ฆฌ์์ด ์ด์(Free-air Anomaly)
ํ๋ฆฌ์์ด ์ด์์ ๊ณ ๋์ ์ํฅ๋ง์ ๊ณ ๋ คํ ์ค๋ ฅ ์ด์์ ๋๋ค. ์ด๋ ํด์ ์ง์ญ์ ์ค๋ ฅ์ฅ ์ฐ๊ตฌ์ ํนํ ์ ์ฉํฉ๋๋ค.
ํด์ ์ง์ญ์์๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์์ ํ๋ฆฌ์์ด ์ด์์ด, ๋๋ฅ ์ง์ญ์์๋ ์์ ํ๋ฆฌ์์ด ์ด์์ด ๊ด์ฐฐ๋ฉ๋๋ค.
4. ์ค๋ ฅ์ฅ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ
์ง๊ตฌ์ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ์ ํํ ์ธก์ ํ๋ ๊ฒ์ ์ง๊ตฌ๊ณผํ ์ฐ๊ตฌ์ ๋งค์ฐ ์ค์ํฉ๋๋ค. ๋ค์ํ ์ธก์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ๊ฐ๋ฐ๋์ด ์์ผ๋ฉฐ, ๊ฐ๊ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ณ ์ ํ ์ฅ๋จ์ ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ต๋๋ค.
4.1 ์ ๋ ์ค๋ ฅ๊ณ
์ ๋ ์ค๋ ฅ๊ณ๋ ์ค๋ ฅ์ ์ ๋๊ฐ์ ์ง์ ์ธก์ ํฉ๋๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ ํํ ๋ฐฉ๋ฒ ์ค ํ๋์ด์ง๋ง, ์ฅ๋น๊ฐ ํฌ๊ณ ๋ณต์กํ์ฌ ํ์ฅ ์ธก์ ์๋ ์ ํ์ด ์์ต๋๋ค.
์ ๋ ์ค๋ ฅ๊ณ๋ ์ฃผ๋ก ์์ ๋ํํ๋ ๋ฌผ์ฒด์ ๊ฐ์๋๋ฅผ ๋งค์ฐ ์ ๋ฐํ๊ฒ ์ธก์ ํ์ฌ ์ค๋ ฅ์ ๊ณ์ฐํฉ๋๋ค. ๋ ์ด์ ๊ฐ์ญ๊ณ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ฌผ์ฒด์ ์์น๋ฅผ ๋๋ ธ๋ฏธํฐ ์์ค์ผ๋ก ์ ํํ๊ฒ ์ถ์ ํฉ๋๋ค.
4.2 ์๋ ์ค๋ ฅ๊ณ
์๋ ์ค๋ ฅ๊ณ๋ ๊ธฐ์ค์ ๊ณผ์ ์ค๋ ฅ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ธก์ ํฉ๋๋ค. ํด๋์ฑ์ด ์ข์ ํ์ฅ ์ธก์ ์ ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
์๋ ์ค๋ ฅ๊ณ์ ๋ํ์ ์ธ ์๋ก ๋ผ์ฝ์คํธ-๋กฌ๋ฒ๊ทธ ์ค๋ ฅ๊ณ๊ฐ ์์ต๋๋ค. ์ด ์ฅ์น๋ ๋งค์ฐ ๋ฏผ๊ฐํ ์คํ๋ง์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์ค๋ ฅ์ ๋ฏธ์ธํ ๋ณํ๋ฅผ ๊ฐ์งํฉ๋๋ค.
4.3 ์์ฑ์ ์ด์ฉํ ์ค๋ ฅ์ฅ ์ธก์
์ต๊ทผ์๋ ์ธ๊ณต์์ฑ์ ์ด์ฉํ ์ค๋ ฅ์ฅ ์ธก์ ๊ธฐ์ ์ด ํฌ๊ฒ ๋ฐ์ ํ์ต๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋์ ์ง์ญ์ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋น ๋ฅด๊ณ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ์ธก์ ํ ์ ์์ต๋๋ค.
GRACE (Gravity Recovery and Climate Experiment) ์์ฑ๊ณผ ๊ฐ์ ํน์ ๋ชฉ์ ์ ์์ฑ๋ค์ ์ง๊ตฌ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ์๊ฐ์ ๋ณํ๊น์ง ๊ด์ธกํ ์ ์์ด, ๊ธฐํ ๋ณํ ์ฐ๊ตฌ ๋ฑ์ ์ค์ํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
5. ์ค๋ ฅ์ฅ ๋ณํ์ ์ํฅ๊ณผ ์์ฉ
์ง๊ตฌ ์ค๋ ฅ์ฅ์ ๋ณํ๋ ๋จ์ํ ๊ณผํ์ ํธ๊ธฐ์ฌ์ ๋์ด ์ค์ ์ฐ๋ฆฌ ์ํ๊ณผ ๋ค์ํ ๋ถ์ผ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์นฉ๋๋ค. ์ด๋ ๋ง์น ์ฌ๋ฅ๋ท์์ ๋ค์ํ ์ฌ๋ฅ์ด ์ฐ๋ฆฌ ์ฌํ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๊ฒ๊ณผ ์ ์ฌํฉ๋๋ค. ๐
5.1 ์ง์ง ํ์ฌ ๋ฐ ์์ ๊ฐ๋ฐ
์ค๋ ฅ์ฅ ๋ฐ์ดํฐ๋ ์งํ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํ์ ํ๋ ๋ฐ ๋งค์ฐ ์ ์ฉํฉ๋๋ค. ์์ , ์ฒ์ฐ๊ฐ์ค, ๊ด๋ฌผ ์์์ ํ์ฌ์ ํ์ฉ๋ฉ๋๋ค.