๐งซ ํญ์์ ๋ด์ฑ์ ์ด๋ค ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ผ๋ก ์๊ธธ๊น? ๐ฆ
์๋ , ์น๊ตฌ๋ค! ์ค๋์ ์ฐ๋ฆฌ ๋ชธ์ ์งํค๋ ์ํผ ํ์ด๋ก 'ํญ์์ '์ ๊ทธ์ ์์ '๋ด์ฑ๊ท '์ ๋ํด ์ฌ๋ฏธ์๊ฒ ์์๋ณผ ๊ฑฐ์ผ. ๐ฆธโโ๏ธ vs ๐ฆนโโ๏ธ ๋ง์น ์ํ ์ ํ์ด๋ก์ ๋น๋ฐ์ ๋๊ฒฐ ๊ฐ์ง ์์? ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด ๋๊ฒฐ, ์ค์ ๋ก๋ ์ฐ๋ฆฌ ๋ชธ ์์์ ๋ฒ์ด์ง๊ณ ์๋ ์์ฃผ ์์ ์ธ๊ณ์ ์ด์ผ๊ธฐ๋๋ค.
ํญ์์ ๋ด์ฑ์ด๋ผ๋ ๊ฒ ๋ญ์ง, ์ด๋ป๊ฒ ์๊ธฐ๋์ง ๊ถ๊ธํ์ง ์์? ๊ทธ๋ผ ์ง๊ธ๋ถํฐ ์ฐ๋ฆฌ ํจ๊ป ๋ฏธ์๋ฌผ์ ์ธ๊ณ๋ก ๋ค์ด๊ฐ ๋ณผ๊น? ๐ฌ๐งช
์ ๊น! ์ด ๊ธ์ ์ฌ๋ฅ๋ท(https://www.jaenung.net)์ '์ง์์ธ์ ์ฒ' ๋ฉ๋ด์์ ๋ณผ ์ ์์ด. ์ฌ๋ฅ๋ท์์๋ ์ด๋ฐ ์ฌ๋ฏธ์๋ ๊ณผํ ์ง์๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋ค์ํ ์ฌ๋ฅ์ ๋๋๊ณ ๋ฐฐ์ธ ์ ์๋. ๋์ค์ ํ ๋ฒ ๋ค๋ฌ๋ด! ๐
1. ํญ์์ , ๊ทธ๊ฒ ๋ญ์ผ? ๐ค
์, ๋จผ์ ํญ์์ ๊ฐ ๋ญ์ง๋ถํฐ ์์๋ณด์. ํญ์์ ๋ ์ธ๊ท ์ ์ฃฝ์ด๊ฑฐ๋ ์ฑ์ฅ์ ๋ง๋ ์ฝ์ด์ผ. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๊ฐ๊ธฐ์ ๊ฑธ๋ ธ์ ๋, ์์ฌ ์ ์๋์ด ์ฒ๋ฐฉํด์ฃผ์๋ ๊ทธ ์ฝ ๋ง์ด์ผ. ๊ทผ๋ฐ ์ด ํญ์์ , ์ด๋ป๊ฒ ์ธ๊ท ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์น๋ ๊ฑธ๊น?
ํญ์์ ๋ ๋ง์น ํน์ ๋ถ๋์์ฒ๋ผ ์ธ๊ท ์ ๊ณต๊ฒฉํด. ์ธ๊ท ์ ์ฝํ ๋ถ๋ถ์ ์ฐพ์๋ด์ ๊ทธ๊ณณ์ ์ง์ค์ ์ผ๋ก ๊ณต๊ฒฉํ์ง. ์๋ฅผ ๋ค๋ฉด:
- ์ธ๊ท ์ ์ธํฌ๋ฒฝ์ ๋ถ์๊ธฐ ๐งฑ๐ฅ
- ์ธ๊ท ์ ๋จ๋ฐฑ์ง ์์ฐ์ ๋ฐฉํดํ๊ธฐ ๐ซ๐ญ
- ์ธ๊ท ์ DNA ๋ณต์ ๋ฅผ ๋ง๊ธฐ โ๐งฌ
์ด๋ ๊ฒ ๋ค์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ธ๊ท ์ ๋ฌผ๋ฆฌ์น๋ ๊ฑฐ์ผ. ๋ฉ์ง์ง ์์?
์ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด๋ฉด, ํญ์์ ๊ฐ ์ด๋ป๊ฒ ์ธ๊ท ์ ๊ณต๊ฒฉํ๋์ง ํ๋์ ๋ณผ ์ ์์ง? ์ธํฌ๋ฒฝ, ๋จ๋ฐฑ์ง, DNA... ์ธ๊ท ์ ์ค์ํ ๋ถ๋ถ๋ค์ ํญ์์ ๊ฐ ๊ณต๊ฒฉํ๊ณ ์์ด.
2. ๊ทผ๋ฐ... ๋ด์ฑ์ด ๋ญ์ผ? ๐คจ
์, ์ด์ '๋ด์ฑ'์ด๋ผ๋ ๊ฑธ ์์๋ณผ ์ฐจ๋ก์ผ. ๋ด์ฑ์ ์ฝ๊ฒ ๋งํด์ 'ํญ์์ ์ ๋ํ ์ธ๊ท ์ ๋ฐฉ์ด ๋ฅ๋ ฅ'์ด์ผ. ๋ง์น ์ํผ ํ์ด๋ก์ ๊ณต๊ฒฉ์ ๋ฉด์ญ์ด ์๊ธด ์ํผ ๋น๋ฐ ๊ฐ์ ๊ฑฐ์ง. ๐
์ธ๊ท ๋ ์ด์๋จ๊ธฐ ์ํด ๊ณ์ ์งํํ๊ฑฐ๋ . ํญ์์ ๋ผ๋ ๊ฐ๋ ฅํ ์ ์ ๋ง๋๋ฉด, ์ด๋ป๊ฒ๋ ์ด์๋จ์ผ๋ ค๊ณ ๋ ธ๋ ฅํด. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๋ํ๋๋ ๊ฒ ๋ฐ๋ก '๋ด์ฑ'์ด์ผ.
์ฌ๋ฏธ์๋ ์ฌ์ค: ๋ด์ฑ๊ท ์ ๋ฑ์ฅ์ ๋ง์น ์์ฐ์ ํ์ ๊ณผ์ ๊ณผ ๋น์ทํด. ๋ค์์ ์งํ๋ก ๊ธฐ์ต๋? ๊ทธ๊ฑฐ๋ ๋น์ทํ ์๋ฆฌ๋ก ๋ด์ฑ๊ท ์ด ์๊ฒจ๋๋ ๊ฑฐ์ผ!
๋ด์ฑ์ด ์๊ธฐ๋ฉด ์ด๋ค ์ผ์ด ๋ฒ์ด์ง๊น? ๐ค
- ํญ์์ ๊ฐ ๋ ์ด์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์์ด์ ธ ๐
- ์ธ๊ท ์ด ๊ณ์ ์ฆ์ํด ๐ฆ ๐ฆ ๐ฆ
- ๊ฐ์ผ์ด ๋ ์ค๋ ์ง์๋ผ ๐ค
- ์น๋ฃ๊ฐ ๋ ์ด๋ ค์์ ธ ๐ฐ
์ด๋์ ๋ด์ฑ๊ท ์ ํ๋ ์ํ์ ํฐ ๊ณจ์นซ๊ฑฐ๋ฆฌ ์ค ํ๋์ผ. ๊ทธ๋ผ ์ด์ ์ด๋ป๊ฒ ๋ด์ฑ์ด ์๊ธฐ๋์ง, ๊ทธ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ์ ๋ํด ์์ธํ ์์๋ณผ๊น?
3. ๋ด์ฑ์ ํํ์ ๋ฉ์ปค๋์ฆ ๐งช๐ฌ
์, ์ด์ ๋ถํฐ๊ฐ ์ง์ง ํฅ๋ฏธ์ง์งํ ๋ถ๋ถ์ด์ผ! ์ธ๊ท ๋ค์ด ์ด๋ป๊ฒ ํญ์์ ์ ๋ํญํ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ๊ฒ ๋๋์ง, ๊ทธ ๋น๋ฐ์ ํํค์ณ๋ณผ ๊ฑฐ์ผ. ์ค๋น๋์ด? ๊ทธ๋ผ ์ถ๋ฐ!
3.1. ํจ์๋ฅผ ์ด์ฉํ ํญ์์ ๋ฌด๋ ฅํ ๐ ๏ธ
์ธ๊ท ๋ค์ ๋๋ก๋ ํน๋ณํ ํจ์๋ฅผ ๋ง๋ค์ด๋ด์ ํญ์์ ๋ฅผ ๋ฌด๋ ฅํ์์ผ. ์ด๊ฑด ๋ง์น ์ํผ ํ์ด๋ก์ ๋ฌด๊ธฐ๋ฅผ ๋ง๊ฐ๋จ๋ฆฌ๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์.
์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ฒ ํ-๋ฝํ๋ง์์ (ฮฒ-lactamase)๋ผ๋ ํจ์๋ ํ๋์ค๋ฆฐ ๊ฐ์ ๋ฒ ํ-๋ฝํ๊ณ ํญ์์ ๋ฅผ ๋ถํดํด๋ฒ๋ ค. ์ด ํจ์๋ ํญ์์ ์ ํต์ฌ ๊ตฌ์กฐ์ธ ๋ฒ ํ-๋ฝํ ๊ณ ๋ฆฌ๋ฅผ ๋์ด๋ฒ๋ฆฌ๋ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์์ด.
์ ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณด๋ฏ์ด, ๋ฒ ํ-๋ฝํ๋ง์์ ๋ ํญ์์ ๋ฅผ ์ธ๋ชจ์๋ ๋ฌผ์ง๋ก ๋ฐ๊ฟ๋ฒ๋ ค. ์ด๋ ๊ฒ ๋๋ฉด ํญ์์ ๋ ๋ ์ด์ ์ธ๊ท ์ ์ฃฝ์ผ ์ ์๊ฒ ๋๋ ๊ฑฐ์ง.
3.2. ํญ์์ ํํ์์ ์์คํ ๐ฝ
์ด๋ค ์ธ๊ท ๋ค์ ํญ์์ ๋ฅผ ์ธํฌ ๋ฐ์ผ๋ก ๋ด๋ณด๋ด๋ ํน๋ณํ 'ํํ'๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ด. ์ด๊ฑด ๋ง์น ์ง์ ๋ค์ด์จ ๋๋์ ์ฌ๋นจ๋ฆฌ ๋ฐ์ผ๋ก ๋ด์ซ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋น์ทํด.
์ด๋ฐ ํํ๋ฅผ '์ ์ถ ํํ(efflux pump)'๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฌ. ์ด ํํ๋ ํญ์์ ๋ฅผ ์ธ์ํ์๋ง์ ์ธํฌ ๋ฐ์ผ๋ก ํด์ถ์์ผ๋ฒ๋ ค. ๊ทธ๋์ ํญ์์ ๊ฐ ์ธ๊ท ์์์ ์์ฉํ ์๊ฐ์ ์ฃผ์ง ์๋ ๊ฑฐ์ง.
์ด ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด๋ฉด, ์ธ๊ท ์ธํฌ ์์ ์๋ ํญ์์ (๋นจ๊ฐ ์ )๊ฐ ํํ๋ฅผ ํตํด ์ด๋ป๊ฒ ๋ฐ์ผ๋ก ๋๊ฐ๋์ง ๋ณผ ์ ์์ด. ์ด๋ ๊ฒ ํด์ ์ธ๊ท ์ ํญ์์ ์ ๊ณต๊ฒฉ์ ํผํ ์ ์๊ฒ ๋๋ ๊ฑฐ์ผ.
3.3. ํญ์์ ํ์ ๋ณํ ๐ฏโก๏ธ๐ญ
์ธ๊ท ์ ๋๋ก๋ ํญ์์ ๊ฐ ๊ณต๊ฒฉํ๋ ํ์ ์์ฒด๋ฅผ ๋ฐ๊ฟ๋ฒ๋ ค. ์ด๊ฑด ๋ง์น ์ด์ ๋ก ์ด ์ ์๋ ์๋ฌผ์ ๋ฅผ ์์ ํ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ์์ผ๋ก ๋ฐ๊ฟ๋ฒ๋ฆฌ๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์.
์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ฆฌ๋ณด์(๋จ๋ฐฑ์ง์ ๋ง๋๋ ์ธํฌ ๋ด ๊ตฌ์กฐ๋ฌผ)์ ์กฐ๊ธ ๋ณํ์์ผ์ ํญ์์ ๊ฐ ๋ถ์ง ๋ชปํ๊ฒ ๋ง๋ค์ด. ์ด๋ ๊ฒ ํ๋ฉด ํญ์์ ๋ ๋ ์ด์ ๋จ๋ฐฑ์ง ํฉ์ฑ์ ๋ฐฉํดํ ์ ์๊ฒ ๋๋ ๊ฑฐ์ง.
์ด ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณผ ์ ์๋ฏ์ด, ์ธ๊ท ์ ํญ์์ ์ ํ์ ์ ๊ต๋ฌํ๊ฒ ๋ฐ๊ฟ์ ํญ์์ ๊ฐ ๋ ์ด์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํํ์ง ๋ชปํ๊ฒ ๋ง๋ค์ด. ๋๋ํ์ง?
3.4. ์ฐํ ๊ฒฝ๋ก ๊ฐ๋ฐ ๐ฃ๏ธ
์ธ๊ท ์ ๋๋ก๋ ํญ์์ ๊ฐ ๋ง์๋ฒ๋ฆฐ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ์ฐํํ๋ ์๋ก์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ์๋ด. ์ด๊ฑด ๋ง์น ๋๋ก๊ฐ ๋งํ์ ๋ ๋ค๋ฅธ ๊ธธ์ ์ฐพ์๊ฐ๋ ๊ฒ๊ณผ ๋น์ทํด.
์๋ฅผ ๋ค์ด, ํญ์์ ๊ฐ ์ด๋ค ํจ์์ ์์ฉ์ ๋ง์ผ๋ฉด, ์ธ๊ท ์ ๊ทธ ํจ์ ์์ด๋ ๊ฐ์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ผ ์ ์๋ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ฐ๋ฐํด. ์ด๋ ๊ฒ ํ๋ฉด ํญ์์ ๊ฐ ๋ง์๋ ์ธ๊ท ์ ๊ณ์ ์ด์๋จ์ ์ ์๊ฒ ๋๋ ๊ฑฐ์ง.
์ด ๊ทธ๋ฆผ์์ ๊ฒ์ ์ ์ ์๋์ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ, ํ๋ ์ ์ ์ ์ธ๊ท ์ด ๊ฐ๋ฐํ ์ฐํ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๋ํ๋ด. ํญ์์ (๋นจ๊ฐ X)๊ฐ ์๋ ๊ฒฝ๋ก๋ฅผ ๋ง์๋, ์ธ๊ท ์ ์๋ก์ด ๊ธธ์ ํตํด ๋ชฉ์ ์ง์ ๋๋ฌํ ์ ์์ด.
3.5. ํญ์์ ๋ณํ ๋๋ ๋นํ์ฑํ ๐งชโก๏ธ๐ค
์ด๋ค ์ธ๊ท ๋ค์ ํญ์์ ์์ฒด๋ฅผ ๋ณํ์ํค๊ฑฐ๋ ๋นํ์ฑํ์ํค๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ด. ์ด๊ฑด ๋ง์น ์ ์ ๋ฌด๊ธฐ๋ฅผ ๋ง๊ฐ๋จ๋ฆฌ๊ฑฐ๋ ์ธ๋ชจ์๊ฒ ๋ง๋๋ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์.
์๋ฅผ ๋ค์ด, ์ด๋ค ์ธ๊ท ์ ํญ์์ ๋ถ์์ ํํ์ ๊ทธ๋ฃน์ ์ถ๊ฐํด์ ๊ทธ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๋ฐ๊ฟ๋ฒ๋ ค. ์ด๋ ๊ฒ ๋๋ฉด ํญ์์ ๋ ๋ ์ด์ ์๋์ ๊ธฐ๋ฅ์ ํ ์ ์๊ฒ ๋๋ ๊ฑฐ์ง.
์ด ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณด๋ฏ์ด, ์ธ๊ท ์ ํจ์ ์์ฉ์ผ๋ก ํ์ฑ ์ํ์ ํญ์์ ๊ฐ ๋นํ์ฑ ์ํ๋ก ๋ฐ๋๋ ๊ฑธ ๋ณผ ์ ์์ด. ์ด๋ ๊ฒ ๋๋ฉด ํญ์์ ๋ ๋ ์ด์ ์ธ๊ท ์ ์ฃฝ์ผ ์ ์๊ฒ ๋๋ ๊ฑฐ์ผ.
4. ๋ด์ฑ์ ์ ์ ์ ๊ธฐ๋ฐ ๐งฌ
์, ์ด์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ๊ท ์ด ์ด๋ป๊ฒ ํญ์์ ์ ๋ํญํ๋์ง ์๊ฒ ๋์ด. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด๋ฐ ๋ฅ๋ ฅ๋ค์ด ์ด๋ป๊ฒ ์ธ๊ท ๋ค ์ฌ์ด์์ ํผ์ ธ๋๊ฐ๋ ๊ฑธ๊น? ๊ทธ ๋น๋ฐ์ ๋ฐ๋ก ์ ์ ์์ ์์ด!
4.1. ๋์ฐ๋ณ์ด ๐ฒ
๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋์ฐ๋ณ์ด์ผ. DNA ๋ณต์ ๊ณผ์ ์์ ์ค์๊ฐ ์ผ์ด๋๋ฉด, ๊ทธ๊ฒ ๋๋ก๋ ์ ์ฉํ ๋ณํ๋ฅผ ๋ง๋ค์ด๋ด๊ธฐ๋ ํด.
์๋ฅผ ๋ค์ด, ํญ์์ ํ์ ๋จ๋ฐฑ์ง์ ๋ง๋๋ ์ ์ ์์ ๋์ฐ๋ณ์ด๊ฐ ์ผ์ด๋๋ฉด, ๊ทธ ๋จ๋ฐฑ์ง์ ๊ตฌ์กฐ๊ฐ ์ด์ง ๋ฐ๋์ด์ ํญ์์ ๊ฐ ๋ถ์ง ๋ชปํ๊ฒ ๋ ์๋ ์์ด. ์ด๋ฐ ๋ณํ๊ฐ ๊ทธ ์ธ๊ท ์ ์ด์๋จ๊ฒ ํ๋ ๊ฑฐ์ง.
์ด ๊ทธ๋ฆผ์ DNA์์ ๋์ฐ๋ณ์ด๊ฐ ์ผ์ด๋๋ ๋ชจ์ต์ ๋ณด์ฌ์ค. ํ ๊ธ์(์ผ๊ธฐ)๊ฐ ๋ฐ๋๋ ๊ฒ๋ง์ผ๋ก๋ ํฐ ๋ณํ๊ฐ ์ผ์ด๋ ์ ์์ด.
4.2. ์ํ์ ์ ์ ์ ์ ๋ฌ ๐
์ธ๊ท ๋ค์ ์๋ก ์ ์ ์๋ฅผ ์ฃผ๊ณ ๋ฐ์ ์ ์์ด. ์ด๊ฑธ '์ํ์ ์ ์ ์ ์ ๋ฌ'์ด๋ผ๊ณ ํด. ๋ง์น ์น๊ตฌ๋ค๋ผ๋ฆฌ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ณต์ ํ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ ๋ง์ด์ผ.
์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ํ ์ธ๊ท ์ด ๊ฐ์ง ๋ด์ฑ ์ ์ ์๊ฐ ๋ค๋ฅธ ์ธ๊ท ์ผ๋ก ์ ๋ฌ๋ ์ ์์ด. ์ฌ์ง์ด ๋ค๋ฅธ ์ข ๋ฅ์ ์ธ๊ท ์ฌ์ด์์๋ ์ด๋ฐ ์ผ์ด ์ผ์ด๋ ์ ์์ง.
์ํ์ ์ ์ ์ ์ ๋ฌ์๋ ์ธ ๊ฐ์ง ์ฃผ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์์ด:
- ํ์ง์ ํ(Transformation): ์ธ๊ท ์ด ์ฃผ๋ณ ํ๊ฒฝ์์ DNA ์กฐ๊ฐ์ ํก์ํด ์์ ์ ์ ์ ์ฒด์ ํตํฉ์ํค๋ ๊ณผ์
- ์ ํฉ(Conjugation): ๋ ์ธ๊ท ์ธํฌ๊ฐ ์ง์ ์ฐ๊ฒฐ๋์ด ์ ์ ๋ฌผ์ง์ ๊ตํํ๋ ๊ณผ์
- ํ์ง๋์ (Transduction): ๋ฐ์ด๋ฌ์ค(๋ฐํ ๋ฆฌ์คํ์ง)๊ฐ ํ ์ธ๊ท ์์ ๋ค๋ฅธ ์ธ๊ท ์ผ๋ก DNA๋ฅผ ์ด๋ฐํ๋ ๊ณผ์